પાન-તમાકુ પરનો ખર્ચ વધ્યો, શિક્ષણ પાછળ ઘટ્યો

• ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં લોકો નશીલા પદાર્થો પાછળ વધુ ખર્ચ કરે છે

ભારત સરકારે તાજેતરમાં ઘરગથ્થુ વપરાશ ખર્ચ સર્વેનો અહેવાલ બહાર પાડ્યો છે. આ સર્વેક્ષણમાં, ગ્રામીણ અને શહેરી વિસ્તારોમાં પરિવારોમાં સામાન અને સેવાઓના વપરાશ વિશે ડેટા એકત્રિત કરવામાં આવે છે. વર્ષ 2022-23ના સર્વે અનુસાર, છેલ્લા 10 વર્ષમાં ગ્રામીણ અને શહેરી બંને વિસ્તારોમાં લોકો તેમની આવકનો મોટો હિસ્સો પાન, તમાકુ અને અન્ય નશીલા પદાર્થો પર ખર્ચી રહ્યા છે.ઘરગથ્થુ વપરાશ ખર્ચ સર્વેના ડેટા દર્શાવે છે કે ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં પાન, તમાકુ અને નશા અને અન્ય સમાન વસ્તુઓ પરનો ખર્ચ વર્ષ 2011-12માં 3.21 ટકા હતો,જે વર્ષ 2022-23માં વધીને 3.79 ટકા થયો છે. આ સંદર્ભમાં, શહેરી વિસ્તારોમાં આ વસ્તુઓ પરનો ખર્ચ વર્ષ 2011-12માં 1.61 ટકા હતો, જે વર્ષ 2022-23માં વધીને 2.43 ટકા થયો છે. તેનાથી વિપરિત, શહેરી વિસ્તારોમાં શિક્ષણ પરનો ખર્ચ 10 વર્ષ પહેલા 6.90 ટકા હતો જે 10 વર્ષ પછી ઘટીને 5.78 ટકા થયો છે. 2022-23માં ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં શિક્ષણ પરનો ખર્ચ 3.49 ટકાથી ઘટીને 3.30 ટકા થયો છે.

આંકડા અને કાર્યક્રમ અમલીકરણ મંત્રાલયના રાષ્ટ્રીય નમૂના સર્વેક્ષણ કાર્યાલયે ઓગસ્ટ 2022 થી જુલાઈ 2023 દરમિયાન ઘરગથ્થુ વપરાશ ખર્ચ સર્વે હાથ ધર્યો હતો. આ સર્વેનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય દર મહિને પરિવારના માથાદીઠ વપરાશ ખર્ચનો અંદાજ કાઢવાનો છે. આ સર્વેમાં જાણવા મળ્યું કે શહેરી વિસ્તારોમાં પીણાં અને પ્રોસેસ્ડ ફૂડ પરનો ખર્ચ 2011-12માં 8.98 ટકા હતો, જે તાજેતરના સર્વેમાં વધીને 10.64 ટકા થયો છે. એ જ રીતે ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં આ આંકડો 7.90 ટકાથી વધીને 9.62 ટકા થયો છે. પરિવહનની વાત કરીએ તો શહેરી વિસ્તારોમાં તે 6.52 ટકાથી વધીને 8.59 ટકા અને બીજી તરફ ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં પણ તે 4.20 ટકાથી વધીને 7.55 ટકા થયો છે.