બિહારમાં રૂા.70 હજાર કરોડનો હિસાબ મળતો નથી, મોટા કૌભાંડની શંકા

વિધાનસભાની ચૂંટણી પહેલા ‘કેગ’નો ધડાકો, વિરોધ પક્ષોને નીતિશકુમાર-મોદી સામે લડવાનું નવું શસ્ત્ર મળ્યું

CAG એ અહેવાલ આપ્યો છે કે 31 માર્ચ, 2024 સુધીમાં, 49,649 ઉપયોગિતા પ્રમાણપત્રો (UC) - દસ્તાવેજો જે પુષ્ટિ કરે છે કે ફાળવેલ સંસાધનોનો હેતુસર ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો. જયારે 70,877.61 કરોડ રૂૂપિયાના હિસાબો બિહારના એકાઉન્ટન્ટ જનરલને સુપરત કરવામાં આવ્યા ન હતા.

આ તારણો વિપક્ષ માટે નવા દારૂૂગોળા તરીકે આવ્યા છે. બિહારના વિપક્ષી નેતા તેજસ્વી યાદવે સોશિયલ મીડિયા પોસ્ટમાં કહ્યું, મોદી-નીતીશનો આભાર, બિહારમાં 70,000 કરોડ રૂૂપિયાનું કૌભાંડ થયું છે. CAG એ ચોરીનો પર્દાફાશ કર્યો છે. કોઈ કામ જોવા મળ્યું નહીં, પરંતુ સમગ્ર ખર્ચ થયો... મોદી-નીતીશે 70,000 કરોડ રૂૂપિયાનું કૌભાંડ કરીને ઇતિહાસ રચ્યો. શ્રીજન કૌભાંડની જેમ, હવે દિલ્હીથી પટના સુધી આને મેનેજ કરવાના પ્રયાસો વધુ તીવ્ર બન્યા છે.

CAG ના 2023-24 માટે રાજ્ય નાણાકીય ઓડિટ રિપોર્ટ અનુસાર, UC સબમિટ ન કરવાથી બિહાર ટ્રેઝરી કોડના નિયમ 271(ય)નું ઉલ્લંઘન થાય છે જેમાં વિભાગોને ગ્રાન્ટ જારી કરવામાં આવે તે નાણાકીય વર્ષના 18 મહિનાની અંદર દસ્તાવેજો સબમિટ કરવાની જરૂૂર પડે છે. રિપોર્ટમાં નોંધવામાં આવ્યું છે કે બિહાર સરકારે IGAS-1, IGAS-2, IGAS-3ના રાષ્ટ્રીય એકાઉન્ટિંગ ધોરણોનું નસ્ત્રપાલન કર્યું નથીસ્ત્રસ્ત્ર.

ઓડિટ સંસ્થાને શંકા છે કે અંદાજિત રૂૂ. 70,878 કરોડનું ઓડિટ ક્લિયરન્સ નથી, અને તેનાથી છેતરપિંડીનું ગંભીર જોખમ ઊભું થયું છે. અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે, યુસીની ગેરહાજરીમાં, એવી કોઈ ખાતરી નથી કે વિતરિત ભંડોળનો ઉપયોગ ઇચ્છિત હેતુ માટે કરવામાં આવ્યો છે.

અહેવાલના વર્ષવાર ડેટા દર્શાવે છે કે આ પેન્ડિંગ યુસીમાંથી રૂૂ. 14,452.38 કરોડ મૂલ્યના 2016-17 સુધી જારી કરાયેલા ગ્રાન્ટ સાથે સંબંધિત છે. 2017-18માં, પેન્ડિંગ યુસીની રકમ રૂૂ. 3,746.64 કરોડ હતી; 2018-19માં રૂૂ. 5,870.67 કરોડ હતી; 2019-20 અને 2020-21માં રૂૂ. 17,980.24 કરોડ હતી; 2021-22માં 16,014.34 કરોડ રૂૂપિયા અને 2022-23માં 12,813.34 રૂૂપિયાના હિસાબો મળતા નથી.

વિભાગ-સ્તરીય અનુદાન ઉપરાંત, કેગને એ પણ જાણવા મળ્યું કે સ્થાનિક સંસ્થાઓને મોટી રકમની ગ્રાન્ટ અનવેરિફાઇડ રહી છે. CAG મુજબ, 31 માર્ચ, 2024 સુધીમાં, 15મા નાણા પંચના અનુદાન સહિત વિવિધ કેન્દ્રીય અને રાજ્ય યોજનાઓ હેઠળ શહેરી સ્થાનિક સંસ્થાઓ (ULBs) ને આપવામાં આવેલા રૂૂ. 4,277.22 કરોડ અને ગ્રામીણ સ્થાનિક સંસ્થાઓને આપવામાં આવેલા રૂૂ. 2,221.83 કરોડના ઉપયોગ પ્રમાણપત્રો બાકી હતા.

અહેવાલમાં એબ્સ્ટ્રેક્ટ કન્ટિજન્ટ (AC) બિલો સામે વિગતવાર કન્ટિજન્ટ (ઉઈ) બિલો રજૂ કરવામાં નોંધપાત્ર પેન્ડન્સી પણ પ્રકાશિત કરવામાં આવી હતી. વિભાગો દ્વારા AC બિલો માટે એડવાન્સ લેવા જરૂૂરી છે, અને નિયમો અનુસાર રોકડ ઉપાડવા માટે AC બિલ સબમિટ કરનાર વિભાગે છ મહિનાની અંદર DCબિલ સબમિટ કરીને ખાતાઓને અંતિમ સ્વરૂૂપ આપવું આવશ્યક છે. જોકે, 31 માર્ચ, 2024 સુધીમાં, અહેવાલમાં મોટા પાયે બિન-અનુપાલન દર્શાવવામાં આવ્યું હતું, કારણ કે 22,130 AC બિલો દ્વારા 9,205.76 કરોડ રૂૂપિયા એડવાન્સ ચુકવણીમાં લેવામાં આવ્યા હતા, પરંતુ DCબિલો દ્વારા તેના ખર્ચની વિગતો સબમિટ કરવામાં આવી ન હતી.
આમાંથી, રૂૂ. 5,577.91 કરોડ (60.60%) મૂડી સંપત્તિના નિર્માણ માટે લેવામાં આવેલા એડવાન્સિસથી સંબંધિત હતા, જેમાં રસ્તાના કામો, શિક્ષણ, આરોગ્ય, ગ્રામીણ વિકાસ વગેરે હેઠળની મુખ્ય યોજનાઓનો સમાવેશ થાય છે. CAG એ વધુમાં નોંધ્યું છે કે 1,648 AC બિલ, કુલ 1,041.12 કરોડ, ફક્ત માર્ચ 2024માં જ કાઢવામાં આવ્યા હતા.

જે નાણાકીય વર્ષના અંતે બજેટને ખતમ કરવા માટે ઉતાવળ દર્શાવે છે. ઓડિટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે વર્ષના અંતમાં પૈસા કાઢવાની અને તેને સમાધાન ન કરવાની આ રીત નબળી જાહેર ખર્ચ વ્યવસ્થાપન દર્શાવે છે.
CAG એ ખર્ચના વર્ગીકરણ સાથે નાણાકીય રિપોર્ટિંગમાં પ્રણાલીગત ખામીઓ, ખાસ કરીને ગ્રાન્ટ-ઇન-એઇડ હેઠળ, પ્રકાશિત કરતા મુદ્દાઓ તરફ પણ ધ્યાન દોર્યું હતું. તેમાં એવું અવલોકન કરવામાં આવ્યું છે કે 2023-24 દરમિયાન ફાળવવામાં આવેલા કુલ બજેટ ગ્રાન્ટ-ઇન-એઇડ રૂૂ. 77,600.47 કરોડના 59.95% ભંડોળ અન્ય શ્રેણી હેઠળ એકઠા કરવામાં આવ્યા હતા, જેમાં તે સંસ્થાઓ અથવા યોજનાઓની સ્પષ્ટ ઓળખ કરવામાં આવી ન હતી કે જેને ભંડોળ જારી કરવામાં આવ્યું હતું.

પંચાયત, શિક્ષણ, શહેરી વિકાસ સહિત પાંચ વિભાગો સૌથી મોટા ડિફોલ્ટર
કેગના અહેવાલમાં ખુલાસો થયો છે કે બાકી યુસી મોટાભાગે કેટલાક વિભાગોમાં કેન્દ્રિત છે, જે દર્શાવે છે કે મોટાભાગના અનવેરિફાઇડ ખર્ચ માટે પાંચ વિભાગો જવાબદાર છે. અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે સૌથી મોટો ડિફોલ્ટ પંચાયતી રાજ વિભાગનો છે, જેમાં 28,154.10 કરોડ રૂૂપિયાના યુસી બાકી છે. આ પછી શિક્ષણ વિભાગ (12,623.67 કરોડ રૂૂપિયા), શહેરી વિકાસ અને ગૃહનિર્માણ વિભાગ (11,065.50 કરોડ રૂૂપિયા), ગ્રામીણ વિકાસ વિભાગ (7,800.48 કરોડ રૂૂપિયા) અને કૃષિ વિભાગ (2,107.63 કરોડ રૂૂપિયા)નો ક્રમ આવે છે.