લોકસભાની ચૂંટણીઓમાં 78 ટકા ઉમેદવારોની ડિપોઝિટ ડૂલ
- માન્ય મતના છઠ્ઠા ભાગના મત મેળવનારા ઉમેદવારોની અનામત જપ્ત કરાય છે: ડિપોઝિટ બચવી એ સન્માનજનક પરાજય
ચૂંટણી પંચના ડેટાના વિશ્ર્લેષણ મુજબ, 71,000 થી વધુ ઉમેદવારોએ 1951 માં પ્રથમ લોકસભા ચૂંટણી પછી તેમની સિક્યોરિટી ડિપોઝિટ ગુમાવી દીધી છે કારણ કે તેઓ તેમના સંબંધિત મતવિસ્તારમાં કુલ માન્ય મતોના ઓછામાં ઓછા છઠ્ઠા ભાગને સુરક્ષિત કરવામાં નિષ્ફળ ગયા છે. 2019ની ચૂંટણીમાં, 86 ટકા ઉમેદવારોએ આ ભાગ્ય ભોગવ્યું હતું.ચૂંટણીપંચના નિયમોમાં એવી જોગવાઈ છે કે જે ઉમેદવારો કુલ માન્ય મતોમાંથી ઓછામાં ઓછા છઠ્ઠા ભાગના મત મેળવવામાં નિષ્ફળ જાય છે તેમની ડિપોઝીટ ટ્રેઝરીમાં રીડાયરેક્ટ કરવામાં આવશે. પ્રથમ લોકસભા ચૂંટણીથી, 91,160 ઉમેદવારોમાંથી 71,246 ઉમેદવારોએ તેમની સિક્યોરિટી ડિપોઝિટ જપ્ત કરી છે, જે 78 ટકાના સંચિત આંકડા દર્શાવે છે.
1951માં સામાન્ય ઉમેદવારો માટે 500 રૂૂપિયા અને SC/ST સમુદાયના ઉમેદવારો માટે 250 રૂૂપિયાની સિક્યોરિટી ડિપોઝિટની સાથે વર્ષોથી ડિપોઝિટની રકમમાં થયેલા વધારાએ આ વલણને સમાંતર કર્યું છે જે હવે સામાન્ય અને SC/STઉમેદવારો માટે અનુક્રમે 25,000 અને 12,500 રૂૂપિયા સુધી વધી ગયું છે. રાજકીય વિશ્ર્લેષકો ડિપોઝિટની જાળવણીને ઉમેદવારો માટે ગૌરવની બાબત માને છે, જ્યારે ડિપોઝિટની જપ્તી ઘણીવાર અપમાનજનક માનવામાં આવે છે.
2019 ની ચૂંટણીઓમાં, અગ્રણી રાજકીય પક્ષોમાં, ઇજઙ એ સૌથી વધુ બેઠકો પરની ડિપોઝિટ જપ્ત કરી, તેના 383 ઉમેદવારોમાંથી 345 ઉમેદવારોએ તેમની ડિપોઝિટ ગુમાવી, ત્યારબાદ કોંગ્રેસ તેના 421 ઉમેદવારોમાંથી 148 ઉમેદવારોએ ડિપોઝિટ ગુમાવી. ભાજપમાં, તેના 69 ઉમેદવારોમાંથી 51એ ડિપોઝિટ ગુમાવી હતી અને ઈઙઈંમાં, તેના 49 ઉમેદવારોમાંથી 41એ તેમની ડિપોઝિટ જપ્ત કરી હતી, સત્તાવાર રેકોર્ડ મુજબ. 1951-52માં લોકસભાની શરૂૂઆતની ચૂંટણીમાં લગભગ 40 ટકા એટલે કે 1,874 ઉમેદવારોમાંથી 745 ઉમેદવારોએ તેમની ડિપોઝીટ ગુમાવી હતી. ત્યારપછીની લોકસભાની ચૂંટણીઓમાં ઉમેદવારોએ તેમની ડિપોઝીટ ગુમાવવાનું વલણ સતત વધ્યું છે.
આ વલણની પરાકાષ્ઠા 1996માં 11મી લોકસભાની ચૂંટણી દરમિયાન થઈ હતી જ્યારે 13,952 ઉમેદવારોમાંથી 91 ટકા અથવા 12,688 ઉમેદવારોએ તેમની ડિપોઝીટ ગુમાવી હતી. આ ચૂંટણીમાં લોકસભાની બેઠકો માટે સૌથી વધુ ઉમેદવારો પણ જોવા મળ્યા હતા. 1991-92માં, 8,749 સ્પર્ધકોમાંથી 7,539 ઉમેદવારોએ તેમની સિક્યોરિટી ડિપોઝિટ ગુમાવી હતી, જે ઉમેદવારોના 86 ટકા હતા. 2009 માં, 8,070 માંથી 6,829 અથવા 85 ટકા ઉમેદવારોએ તેમની થાપણ ગુમાવી હતી જ્યારે 2014 માં 8,251 ઉમેદવારોમાંથી 7,000 અથવા 84 ટકાએ તેમની સિક્યોરિટી ડિપોઝિટ ગુમાવી હતી, જે દર્શાવે છે કે ડિપોઝિટની જપ્તી ચૂંટણી લડવા સામે અવરોધક તરીકે કામ કરતી નથી.