વિશ્વના ટોપ- 20 પ્રદૂષિત શહેરોમાં 13 ભારતના, આ શહેર દિલ્હીથી પણ આગળ, રિપોર્ટમાં મોટો ખુલાસો

વિશ્વના 20 સૌથી પ્રદૂષિત શહેરોની યાદી બહાર આવી છે, જેમાં 13 શહેરો ભારતના છે. આમાં સૌથી વધુ પ્રદૂષિત શહેર મેઘાલયનું બર્નિહાટ છે. IQAir દ્વારા પ્રકાશિત અહેવાલ અનુસાર, દિલ્હી વિશ્વની સૌથી પ્રદૂષિત રાજધાની છે. જો આપણે દેશોની વાત કરીએ તો ભારત વિશ્વનું 5મું સૌથી પ્રદૂષિત દેશ છે. આ ડેટા વર્ષ 2024 માટે જાહેર કરવામાં આવ્યો છે, જ્યારે 2023માં ભારત ત્રીજા સ્થાને હતું. આ રીતે પ્રદૂષણની બાબતમાં થોડો સુધારો થયો છે. રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ભારતમાં PM 2.5 કણોની ઘનતામાં 7 ટકા સુધીનો ઘટાડો થયો છે. જો ટોપ 10 શહેરોની વાત કરીએ તો 6 એકલા ભારતમાં છે.

ભારતના જે 13 શહેરોને સૌથી વધુ પ્રદૂષિત ગણવામાં આવ્યા છે તેમાં પંજાબથી મેઘાલય સુધીના શહેરોનો સમાવેશ થાય છે. આ યાદીમાં બર્નિહાટ પ્રથમ સ્થાને છે જ્યારે દિલ્હી બીજા સ્થાને છે. દિલ્હી સમગ્ર વિશ્વમાં સૌથી પ્રદૂષિત રાજધાનીની શ્રેણીમાં પણ છે. આ સિવાય પંજાબનું મુલ્લાનપુર ત્રીજા સ્થાને છે. ફરીદાબાદ ચોથા નંબર પર છે. ત્યારબાદ ગાઝિયાબાદની લોની, નવી દિલ્હી, ગુરુગ્રામ, ગંગાનગર, ગ્રેટર નોઈડા, ભીવાડી, મુઝફ્ફરનગર, હનુમાનગઢ અને નોઈડા આવે છે. એકંદરે, ભારતમાં 35 ટકા શહેરો એવા છે જ્યાં પીએમ 2.5નું સ્તર WHO દ્વારા તૈયાર કરાયેલી યાદી કરતાં 10 ગણું વધારે છે. વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થાની મર્યાદા 5 માઇક્રોગ્રામ પ્રતિ ઘન મીટર છે.

રિપોર્ટ અનુસાર, વાયુ પ્રદૂષણ ભારતમાં સતત ચિંતાનો વિષય છે અને તે સ્વાસ્થ્ય માટે એક મોટું જોખમ પણ છે. આ કારણે ભારતના લોકોનું આયુષ્ય સરેરાશ 5.2 વર્ષ ઘટી રહ્યું છે. લેન્સેટ હેલ્થ સ્ટડી મુજબ, 2009 થી 2019 સુધીમાં 15 લાખ મૃત્યુ થયા હતા, જેનું એક કારણ પીએમ 2.5 પ્રદૂષણના વધુ પડતા સંપર્કમાં હતું. PM 2.5 એ હવામાં ફેલાતા પ્રદૂષક કણોનો ઉલ્લેખ કરે છે, જે ફેફસાને અસર કરે છે. આનાથી શ્વાસની તકલીફ થઈ શકે છે. ઘણી વખત હૃદય રોગ અને કેન્સર પણ તેના કારણે થાય છે. રિપોર્ટમાં દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે વાહનોનો ધુમાડો, ઔદ્યોગિક ઉત્સર્જન અને પાક અને લાકડાને બાળવા એ વાયુ પ્રદૂષણના મુખ્ય પરિબળો છે.

વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશનના મુખ્ય વૈજ્ઞાનિક સૌમ્યા સ્વામીનાથનનું કહેવું છે કે ભારતે હવાની ગુણવત્તાના ડેટા સંગ્રહમાં મોટા સુધારા કર્યા છે, પરંતુ હજુ સુધી કોઈ પગલાં લીધા નથી. તેમણે કહ્યું કે અમારી પાસે ડેટા છે, પરંતુ હવે કાર્યવાહી પણ કરવી પડશે. સ્વામીનાથન કહે છે કે આપણે લાકડા સળગાવવાનું બંધ કરવું પડશે. તેમનું કહેવું છે કે શહેરી વિસ્તારોમાં કારની સંખ્યા ઘટાડવાની જરૂર છે અને બસો જેવા જાહેર પરિવહનને પ્રોત્સાહન આપવાની જરૂર છે.