કુટુંબ વિભાજન, વધુ અપેક્ષા, સહન શક્તિના ઘટાડાથી છૂટાછેડા વધ્યા
વ્યક્તિગત સંતોષ, ફિલ્મો અને સોશિયલ મીડિયાએ લગ્નજીવન બરબાદ કર્યા: ડિજિટલ યુગમાં સંવાદ ઘટયા અને ગેરસમજો વધી: મનોવિજ્ઞાન ભવન દ્વારા કરાયેલા સરવેમાં તારણો
ગુજરાત સહિત ભારતમાં હાલમાં છૂટાછેડાના વધતા જતા કેસો પાછળ અનેક મનોવૈજ્ઞાનિક કારણો જવાબદાર છે. મનોવિજ્ઞાન ભવનના અધ્યાપક ડો. ધારા દોશી એ ાવમ ના વિદ્યાર્થિની વરું જીજ્ઞા સાથે મળીને કેસ અભ્યાસ દ્વારા તારણો આપ્યા છે. સમય સાથે લોકોની માનસિકતા, પ્રાથમિકતાઓ અને સંબંધો પ્રત્યેની દ્રષ્ટિમાં પરિવર્તન આવ્યું છે.
આધુનિક યુગમાં વ્યક્તિઓ પોતાના વ્યક્તિગત સંતોષ, સુખ અને આત્મ-વિકાસને વધુ પ્રાધાન્ય આપે છે. જો લગ્નજીવનમાં આ સંતોષ ન મળે, તો તેઓ સંબંધમાંથી બહાર નીકળવાનું પસંદ કરે છે. ફિલ્મો, સોશિયલ મીડિયા અને પુસ્તકો દ્વારા પ્રેરિત થઈને લોકો લગ્નમાંથી અવાસ્તવિક રોમેન્ટિક અપેક્ષાઓ રાખે છે. જ્યારે વાસ્તવિકતામાં સંબંધોમાં ઉતાર-ચઢાવ આવે છે, ત્યારે આ અપેક્ષાઓ પૂરી ન થતાં નિરાશા આવે છે.
પહેલાંના સમયમાં લોકો સમાધાન કરીને સંબંધો ટકાવી રાખતા હતા. હવે, ખાસ કરીને યુવા પેઢીમાં, આજે અને અત્યારે સુખની શોધ કરવાની વૃત્તિ છે, જેના કારણે તેઓ ઓછા સમાધાનકારી બન્યા છે.ડિજિટલ યુગમાં લોકો એકબીજા સાથે ઓછા વાર્તાલાપ કરે છે, જેના કારણે ભાવનાત્મક અંતર વધે છે. લાગણીઓ, જરૂૂરિયાતો અને ચિંતાઓ વ્યક્ત ન થતાં ગેરસમજો વધે છે.
આધુનિક જીવનશૈલીના તણાવને કારણે પતિ-પત્ની એકબીજા સાથે ગુણવત્તાયુક્ત સમય વિતાવી શકતા નથી, જેનાથી સંચાર તૂટે છે. ઘણા યુગલો ગુસ્સાને યોગ્ય રીતે સંભાળી શકતા નથી અથવા સંઘર્ષોનો રચનાત્મક રીતે સામનો કરી શકતા નથી, જેના કારણે ઝઘડાઓ વધે છે. ડિપ્રેશન, ચિંતા, અનિદ્રા જેવી માનસિક સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ વ્યક્તિના વર્તન, મૂડ અને સંબંધો પર નકારાત્મક અસર કરી શકે છે. જો એક જીવનસાથી માનસિક બીમારીથી પીડાતો હોય અને તેને યોગ્ય આધાર કે સારવાર ન મળે, તો સંબંધ તણાવપૂર્ણ બને છે. ભૂતકાળના અનરિઝોલ્વ્ડ ટ્રોમા (આઘાત) પણ સંબંધોમાં તણાવ પેદા કરી શકે છે અને વ્યક્તિને યોગ્ય રીતે સંબંધો નિભાવતા રોકી શકે છે.
મહિલાઓ અને પુરુષો બંનેમાં વ્યક્તિગત સ્વતંત્રતા અને સ્વતંત્ર નિર્ણય લેવાની ઈચ્છા વધી છે. જો લગ્નજીવનમાં તેમને આ સ્વતંત્રતાનો અભાવ લાગે, તો તેઓ સંબંધમાંથી મુક્તિ મેળવવાનું વિચારે છે. મહિલાઓની આર્થિક સ્વતંત્રતા વધવા સાથે તેઓ આત્મવિશ્વાસપૂર્ણ બન્યા છે અને અસંતોષકારક કે ત્રાસદાયક લગ્નજીવનમાંથી બહાર નીકળવા માટે સક્ષમ બન્યા છે. દારૂૂ, ડ્રગ્સ, જુગાર જેવી આદતો વ્યક્તિના વ્યક્તિત્વ અને વર્તનને અસર કરે છે, જેનાથી પારિવારિક જીવનમાં સંઘર્ષ થાય છે.આધુનિક સમયમાં લોકોનો મોબાઈલ અને સોશિયલ મીડિયા પરનો વધુ પડતો સમય એકબીજાથી દૂર કરી શકે છે અને ભાવનાત્મક અંતર પેદા કરી શકે છે. સોશિયલ મીડિયા અને ઓનલાઈન પ્લેટફોર્મ્સને કારણે વધતા કનેક્શન્સના કારણે બેવફાઈના કિસ્સાઓ પણ વધ્યા છે, જે સંબંધોમાં વિશ્વાસ તોડે છે.
લગ્ન અને સંબંધો પ્રત્યે બદલાતી સામાજિક દૃષ્ટિ
પહેલાં છૂટાછેડાને સમાજમાં મોટો કલંક માનવામાં આવતો હતો. હવે, ખાસ કરીને શહેરી વિસ્તારોમાં, છૂટાછેડાને વધુ સ્વીકૃતિ મળી રહી છે, જેનાથી લોકો માટે આ વિકલ્પ પસંદ કરવાનું સરળ બન્યું છે. સિંગલ પેરન્ટ્સ અને સિંગલ લિવિંગની સ્વીકૃતિ પણ વધી છે, જે લોકોને ખરાબ સંબંધોમાંથી બહાર નીકળવા માટે પ્રોત્સાહન આપે છે. આ બધા મનોવૈજ્ઞાનિક પરિબળો સામૂહિક રીતે છૂટાછેડાના દરમાં વધારો કરી રહ્યા છે, કારણ કે લોકો હવે પોતાના વ્યક્તિગત સુખ અને માનસિક શાંતિને વધુ મહત્વ આપી રહ્યા છે.