બિહારની માતાઓના દૂધમાં યુરેનિયમ મળતાં ખળભળાટ
6 જિલ્લાઓમાં આવા 40 કેસ મળતાં તબીબોમાં ચિંતાનું મોજું: કારણો વિશે અટકળો
પ્રખ્યાત જર્નલ પનેચરથ માં પ્રકાશિત થયેલા એક નવા વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસે બિહારમાં જાહેર આરોગ્ય અંગે ગંભીર ચિંતાઓ ઉભી કરી છે. અભ્યાસ મુજબ, બિહારના છ જિલ્લાઓમાં 40 સ્તનપાન કરાવતી માતાઓના માતાના દૂધના નમૂનાઓમાં યુરેનિયમનું ઉચ્ચ સ્તર જોવા મળ્યું. આ ખુલાસાથી તબીબી સમુદાયમાં ખળભળાટ મચી ગયો છે, કારણ કે આ ઝેરી તત્વ હવે રાજ્યની સૌથી સંવેદનશીલ વસ્તી નવજાત શિશુઓ સુધી પહોંચી ગયું છે.
આ અભ્યાસ મહાવીર કેન્સર ઇન્સ્ટિટ્યૂટ, પટના દ્વારા, ડો. અરુણ કુમાર અને પ્રો. અશોક ઘોષના નેતૃત્વ હેઠળ હાથ ધરવામાં આવ્યો હતો, અને નવી દિલ્હી સ્થિત AIIMS ના બાયોકેમિસ્ટ્રી વિભાગની એક ટીમનો સમાવેશ થતો હતો. ઓક્ટોબર 2021 અને જુલાઈ 2024 વચ્ચે હાથ ધરવામાં આવેલા આ સંશોધનમાં, ભોજપુર, સમસ્તીપુર, બેગુસરાય, ખગરિયા, કટિહાર અને નાલંદામાં 40 મહિલાઓના માતાના દૂધના નમૂના એકત્રિત કરવામાં આવ્યા હતા.
બધા નમૂનાઓમાં યુરેનિયમ (U-238) મળી આવ્યું. ખગરિયામાં સૌથી વધુ સરેરાશ યુરેનિયમનું સ્તર હતું, જ્યારે નાલંદામાં સૌથી ઓછું હતું. અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે જો કે 70% બાળકોમાં કેન્સર સિવાયના સ્વાસ્થ્ય જોખમો જોવા મળ્યા હતા, કુલ યુરેનિયમનું સ્તર ભલામણ કરેલ મર્યાદાથી નીચે હતું અને માતા અને બાળકો બંને પર તેની ન્યૂનતમ વાસ્તવિક સ્વાસ્થ્ય અસર થવાની અપેક્ષા છે.
AIIMS ના સહ-લેખક ડો. અશોક શર્માએ જણાવ્યું હતું કે, અમને હજુ પણ ખબર નથી કે યુરેનિયમ ક્યાંથી આવી રહ્યું છે. કમનસીબે, યુરેનિયમ ખાદ્ય શૃંખલામાં પ્રવેશ કરે છે અને કેન્સર, ન્યુરોલોજીકલ સમસ્યાઓ અને બાળ વિકાસ પર ગંભીર અસરોનું કારણ બને છે. બિહારમાં, પીવાના પાણી અને સિંચાઈ માટે ભૂગર્ભજળ પર ભારે નિર્ભરતા, સારવાર ન કરાયેલ ઔદ્યોગિક કચરો અને રાસાયણિક ખાતરોના લાંબા ગાળાના ઉપયોગને કારણે પાણીમાં આર્સેનિક અને સીસા જેવી ધાતુઓનું સ્તર વધી ગયું છે. બિહારના પાણીમાં પહેલા પણ યુરેનિયમ જોવા મળ્યું છે, પરંતુ હવે સમસ્યા વધુ ગંભીર બની ગઈ છે કારણ કે તે માતાના દૂધમાં પણ જોવા મળે છે.
બાળકો પર જોખમ
બાળકો ખાસ કરીને યુરેનિયમ માટે સંવેદનશીલ હોય છે કારણ કે તેના અંગો વધી રહ્યા છે અને તે ઝેરી ધાતુને વધુ ઝડપથી શોષી લે છે. યુરેનિયમ કિડનીને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે, ન્યુરોલોજીકલ સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે અને ભવિષ્યમાં કેન્સરનું જોખમ વધારી શકે છે.