ભારતમાં શિક્ષિત યુવાનોની બેરોજગારી ચરમસીમાએ પહોંચી, ILOના રીપોર્ટમાં થયો ચોંકાવનારો ખુલાસો
વૈશ્વિક આર્થિક મંદિને પગલે દુનિયાભરમાં બેરોજગારીનું પ્રમાણ વધારે છે ત્યારે ભારત દેશ દેશમાં પણ બેરોજગારીની સમસ્યા મોટી છે અને તે દિવસેને દિવસે વધી રહી છે. ઈન્ટરનેશનલ લેબર ઓર્ગેનાઈઝેશન (ILO) અને ઈન્સ્ટિટ્યૂટ ફોર હ્યુમન ડેવલપમેન્ટ (IHD) દ્વારા સંયુક્ત રીતે ઈન્ડિયા એમ્પ્લોયમેન્ટ રિપોર્ટ 2024 જાહેર કર્યો છે. જેમાં ભારતમાં બેરોજગારોમાં લગભગ 83 ટકા જેટલા તો માત્ર યુવાનો જ છે. આમાં પણ મોટાભાગના યુવાનો શિક્ષિત છે.
ઈન્ટરનેશનલ લેબર ઓર્ગેનાઈઝેશન (આઈએલઓ) અનુસાર, ભારતમાં ઉચ્ચ શિક્ષિત યુવાનો શાળાકીય શિક્ષણ ન ધરાવતા યુવાનો કરતાં બેરોજગાર હોવાની શક્યતા વધુ છે. ભારતના શ્રમ બજાર પરના નવા ILOના અહેવાલ મુજબ, 2022માં સ્નાતકો માટે બેરોજગારીનો દર 29.1% હતો, જેઓ વાંચી અથવા લખી શકતા નથી તેમના માટે 3.4% કરતા લગભગ નવ ગણો વધારે છે. માધ્યમિક અથવા ઉચ્ચ શિક્ષણ ધરાવતા યુવાનો માટે બેરોજગારીનો દર 18.4% હતો, જે છ ગણો વધારે હતો.
"ભારતમાં બેરોજગારી મુખ્યત્વે યુવાનોમાં એક સમસ્યા હતી, ખાસ કરીને માધ્યમિક અથવા તેથી વધુ શિક્ષણ ધરાવતા લોકોમાં અને સમય જતાં તેમાં વધારો થયો," બ્લૂમબર્ગે અહેવાલ આપ્યો હતો. "ભારતમાં યુવા બેરોજગારીનો દર હવે વૈશ્વિક સ્તર કરતા ઊંચો છે," ILO એ જણાવ્યું હતું.
આંકડા દર્શાવે છે કે શ્રમ દળની કૌશલ્ય બજારમાં સર્જાતી નોકરીઓ સાથે મેળ ખાતી નથી. રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાના ભૂતપૂર્વ ગવર્નર રઘુરામ રાજન જેવા જાણીતા અર્થશાસ્ત્રીઓએ પણ આ અંગે ચેતવણી આપી હતી. તેમની ચેતવણીએ રેખાંકિત કર્યું હતું કે ભારતની નબળી શાળાકીય શિક્ષણ સમયાંતરે તેની આર્થિક સંભાવનાઓને અવરોધશે.
ચીનમાં, વર્ષના પ્રથમ બે મહિનામાં 16-24 વર્ષની વયના યુવાનો માટે બેરોજગારીનો દર વધીને 15.3% થયો, જે શહેરી વસ્તીના 5.3% દર કરતાં લગભગ ત્રણ ગણો વધારે છે.
જ્યારે 15-29 વર્ષની વયના યુવા બેરોજગાર ભારતીયોનો હિસ્સો 2000 માં 88.6% થી ઘટીને 2022 માં 82.9% થયો હતો, ત્યારે શિક્ષિત યુવાનોનો હિસ્સો આ સમયગાળા દરમિયાન 54.2% થી વધીને 65.7% થયો હતો, ILO ડેટા દર્શાવે છે.
મહિલાઓમાં વધુ અસર
આંકડા દર્શાવે છે કે શિક્ષિત બેરોજગાર યુવાનોમાં મહિલાઓનો હિસ્સો 76.7% છે, જ્યારે પુરુષોનો હિસ્સો 62.2% છે. ગ્રામીણ વિસ્તારો કરતાં શહેરી વિસ્તારોમાં પણ બેરોજગારી વધુ હતી. ILO એ જણાવ્યું હતું કે ભારતમાં મહિલા શ્રમ દળની ભાગીદારી દર વિશ્વમાં સૌથી નીચો છે, લગભગ 25% છે. "આ દર્શાવે છે કે ભારતમાં બેરોજગારીની સમસ્યા યુવાનોમાં વધુને વધુ કેન્દ્રિત થઈ છે, ખાસ કરીને શહેરી વિસ્તારોમાં શિક્ષિત લોકોમાં," અહેવાલમાં જણાવાયું છે.
સંશોધકોએ એ પણ શોધી કાઢ્યું છે કે યુવા રોજગાર અને ઓછી રોજગારી 2000 થી 2019 સુધી વધી હતી, પરંતુ COVID-19 રોગચાળાના વર્ષો દરમિયાન તેમાં ઘટાડો થયો હતો. ILO એ જણાવ્યું હતું કે ડિજિટલ પ્લેટફોર્મે કર્મચારીઓ અને સ્વ-રોજગાર વ્યક્તિઓ વચ્ચેના તફાવતને ઝાંખો કર્યો છે, જે કામદારોની સુખાકારી અને કામ કરવાની પરિસ્થિતિઓ માટે નવા પડકારો ઉભો કરે છે.અહેવાલમાં કહેવાતા ગીગ જોબ્સમાં વધારો અથવા ફૂડ ડિલિવરી ડ્રાઇવરો જેવી અસ્થાયી અને ઓછા પગારવાળી રોજગાર વિશે પણ ચેતવણી આપવામાં આવી છે.