પિતાની જાતિ અવગણી પુત્રીને SCનું પ્રમાણપત્ર: CJIનો અપૂર્વ નિર્ણય

કાર્યભાર સંભાળ્યા પછી જસ્ટિસ સુર્યકાંતે માતાની આદિ દ્રાવિડ જાતિના આધારે અનુસૂચિત જાતિનું પ્રમાણપત્ર જારી કરવા આદેશ આપતા કાનૂની વ્યાખ્યા બદલાશે

સુપ્રીમ કોર્ટના મુખ્ય ન્યાયાધીશ (CJI) સૂર્યકાંતે પદ સંભાળ્યા પછી પહેલીવાર જાતિ સંબંધિત એક દુર્લભ નિર્ણય આપ્યો. સગીર છોકરીના શિક્ષણને સરળ બનાવવાના હેતુથી એક દુર્લભ નિર્ણયમાં, સુપ્રીમ કોર્ટે સોમવારે તેની માતાની ’આદિ દ્રવિડ’ જાતિના આધારે અનુસૂચિત જાતિનું પ્રમાણપત્ર જારી કરવાની મંજૂરી આપી, જેણે અનુસૂચિત જાતિ સિવાયના વ્યક્તિ સાથે લગ્ન કર્યા છે. જો કે, બાળકને તેના પિતાની જાતિ વારસામાં મળે છે તે નિયમને પડકારતી ઘણી અરજીઓ હજુ પણ પેન્ડિંગ છે. આ નિર્ણયથી નવી ચર્ચા શરૂૂ થવાની અપેક્ષા છે.
મુખ્ય ન્યાયાધીશ (CJI) સૂર્યકાંત અને ન્યાયાધીશ જોયમલ્યા બાગચીની બનેલી બેન્ચે પુડુચેરીની એક છોકરીને અનુસૂચિત જાતિ પ્રમાણપત્ર જારી કરવાના નિર્દેશ આપતા મદ્રાસ હાઇકોર્ટના આદેશને પડકારવાનો ઇનકાર કર્યો હતો કારણ કે તેના વગર તેની શૈક્ષણિક કારકિર્દી પ્રભાવિત થઈ શકે છે. બેન્ચે કહ્યું, અમે કાયદાનો પ્રશ્ન ખુલ્લો રાખી રહ્યા છીએ.

બદલાતા સમય સાથે, માતાની જાતિના આધારે જાતિ પ્રમાણપત્ર કેમ જારી ન કરવું જોઈએ? આનો અર્થ એ થશે કે ઉચ્ચ જાતિના પુરુષ સાથે લગ્નથી અનુસૂચિત જાતિની મહિલાને જન્મેલા અને ઉચ્ચ જાતિના પરિવારમાં ઉછરેલા બાળકો પણ અનુસૂચિત જાતિ પ્રમાણપત્ર માટે હકદાર બનશે. માતાએ તહસીલદારને વિનંતી કરી હતી કે તે તેના ત્રણ બાળકો - બે પુત્રીઓ અને એક પુત્ર - ને તેના જાતિ પ્રમાણપત્રના આધારે અનુસૂચિત જાતિ પ્રમાણપત્ર આપે, કારણ કે તેનો પતિ લગ્નથી જ તેના માતાપિતાના ઘરે રહેતો હતો. તેણીની અરજીમાં, તેણીએ દલીલ કરી હતી કે તેના માતાપિતા અને દાદા-દાદી હિન્દુ આદિ દ્રવિડિયન સમુદાયના હતા.
5 માર્ચ, 1964 અને 17 ફેબ્રુઆરી, 2002 ના રોજ રાષ્ટ્રપતિના જાહેરનામા, જે કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રાલયના નિર્દેશો સાથે વાંચવામાં આવ્યા હતા.

, તે જણાવે છે કે જાતિ પ્રમાણપત્ર માટે વ્યક્તિની પાત્રતા મુખ્યત્વે તેમના પિતાની જાતિ તેમજ રાજ્ય અથવા કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશના અધિકારક્ષેત્રમાં તેમની રહેણાંક સ્થિતિ પર આધારિત છે. સુપ્રીમ કોર્ટે અગાઉ પિતાની જાતિને નિર્ણાયક પરિબળ માન્યું હતું. પુનિત રાય વિરુદ્ધ દિનેશ ચૌધરી (2003) 8 જઈઈ 204, અનામત સંબંધિત કેસ, સુપ્રીમ કોર્ટે ઠરાવ્યું હતું કે વ્યક્તિની જાતિ નક્કી કરવા માટે નિર્ણાયક પરિબળ પરંપરાગત હિન્દુ કાયદા મુજબ પિતાની જાતિ હશે, અને કાયદાકીય કાયદાની ગેરહાજરીમાં, તેઓ તેમની જાતિ તેમના પિતા પાસેથી વારસામાં મેળવશે, તેમની માતા પાસેથી નહીં.

ધર્માંતરણ આપમેળે જાતિ ઓળખ ભૂંસી નાખે છે
નવેમ્બર 2024 માં, સુપ્રીમ કોર્ટે અનુસૂચિત જાતિ સમુદાય પ્રમાણપત્ર માટેની અપીલકર્તાની અરજીને ફગાવી દીધી, જેમાં કહેવામાં આવ્યું કે બંધારણ (પોંડીચેરી) અનુસૂચિત જાતિ આદેશ, 1964 હેઠળ અનુસૂચિત જાતિ તરીકે માન્યતા પ્રાપ્ત વલ્લુવન જાતિ સાથે સંબંધિત હોવાનો તેમનો દાવો ટકાઉ નથી. સુપ્રીમ કોર્ટે જણાવ્યું હતું કે બીજા ધર્મમાં ધર્માંતરણ જાતિની ઓળખ ભૂંસી નાખે છે, અને આ સ્થિતિ પુન:સ્થાપિત કરવા માટે, વિશ્વસનીય પુરાવા સાથે પુનર્ધર્મન સાબિત કરવું આવશ્યક છે.

અગાઉના મહત્વપૂર્ણ ચૂકાદા
રમેશભાઈ ડાભાઈ નાયક વિરુદ્ધ ગુજરાત કેસમાં 2012 ના નિર્ણયમાં, સુપ્રીમ કોર્ટની બે સભ્યોની બેન્ચે ઠરાવ્યું હતું કે આંતરજાતિય લગ્ન અથવા આદિવાસી અને બિન-આદિવાસી વચ્ચેના લગ્નમાંથી જન્મેલા વ્યક્તિની જાતિ કેસના તથ્યોને સંપૂર્ણપણે અવગણીને નક્કી કરી શકાતી નથી. બેન્ચે જણાવ્યું હતું કે આંતરજાતિય લગ્ન અથવા આદિવાસી અને બિન-આદિવાસી વચ્ચેના લગ્નમાં, એવું માની શકાય છે કે બાળકની જાતિ પિતાની છે. આ ધારણા એવી પરિસ્થિતિમાં વધુ મજબૂત બની શકે છે જ્યાં પતિ ઉચ્ચ જાતિનો હોય આંતરજાતિય લગ્ન અથવા આદિવાસી અને બિન-આદિવાસી વચ્ચેના લગ્નમાં. તેનો ઉછેર તેની માતા દ્વારા કરવામાં આવ્યો હતો, જે જઈ/જઝ સમુદાયની હતી. અગાઉ, ડિસેમ્બર 2024 માં, સુપ્રીમ કોર્ટે બિન-દલિત મહિલા અને દલિત પુરુષના લગ્ન રદ કર્યા હતા અને બાળકોને અનુસૂચિત જાતિ પ્રમાણપત્રો આપવાનો આદેશ આપ્યો હતો. છ વર્ષથી અલગ રહેતા આ દંપતીને છૂટાછેડા આપવામાં આવ્યા હતા. બાળકો માતા સાથે રહેશે, અને પિતા તેમના શિક્ષણનો ખર્ચ ઉઠાવશે. સુપ્રીમ કોર્ટે આ કેસમાં સ્પષ્ટતા કરી હતી કે જ્યારે બિન-દલિત મહિલા લગ્નના આધારે એસસી દરજ્જો મેળવી શકતી નથી, ત્યારે એસસી પુરુષથી જન્મેલા તેના બે બાળકોને છૂટાછેડા પછી પણ એસસી દરજ્જો મળશે.