હવે દર 5 વર્ષે રેશનકાર્ડનું E-KYC ફરજિયાત

છેતરપિંડી અટકાવવાનો, ડુપ્લિકેટ કાર્ડ દૂર કરવાનો હેતુ: અલગ રેશનકાર્ડ માટે 18 વર્ષની લઘુત્તમ વયમર્યાદા

કેન્દ્ર સરકારે જાહેર વિતરણ પ્રણાલી (PDS) ને વધુ પારદર્શક, સુરક્ષિત અને કાર્યક્ષમ બનાવવા માટે એક મહત્વપૂર્ણ પગલું ભર્યું છે. સરકારે ગઇકાલે હાલના PDS નિયમોમાં સુધારો કર્યો છે અને દર પાંચ વર્ષે બધા રેશનકાર્ડ ધારકો માટે ઇલેક્ટ્રોનિક નો યોર કસ્ટમર એટલે કેe-KYC પ્રક્રિયા ફરજિયાત બનાવી છે. આ પગલાનો હેતુ રાશન વિતરણ પ્રણાલીમાં છેતરપિંડી અટકાવવા, ડુપ્લિકેટ કાર્ડ દૂર કરવા અને સબસિડી યોગ્ય લાભાર્થીઓ સુધી પહોંચે તે સુનિશ્ચિત કરવાનો છે.

કેન્દ્ર સરકારના ગ્રાહક બાબતો, ખાદ્ય અને જાહેર વિતરણ મંત્રાલયે બુધવારે એક સત્તાવાર સૂચના જારી કરી. તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે લક્ષિત જાહેર વિતરણ વ્યવસ્થા (નિયંત્રણ) સુધારા આદેશ, 2025 હેઠળ, પીડીએસમાં પારદર્શિતા વધારવા, ડુપ્લિકેશન અટકાવવા અને સબસિડીના લક્ષ્યને સુધારવા માટે મહત્વપૂર્ણ ફેરફારો કરવામાં આવ્યા છે. આ હેઠળ, રાજ્ય સરકારોએ દર પાંચ વર્ષે બધા પાત્ર પરિવારો માટે ઇ-કેવાયસી પ્રક્રિયા ફરજિયાતપણે પૂર્ણ કરવી પડશે. આ પ્રક્રિયામાં, અયોગ્ય પરિવારોને લાભાર્થી યાદીમાંથી દૂર કરવામાં આવશે અને નવા પાત્ર પરિવારોનો સમાવેશ કરવામાં આવશે.

નવા નિયમો અનુસાર, અલગ રેશનકાર્ડ માટે લઘુત્તમ વય હવે 18 વર્ષ નક્કી કરવામાં આવી છે. આ પગલાથી ખાતરી થશે કે ફક્ત પાત્ર વ્યક્તિઓને જ રેશનકાર્ડ દ્વારા સબસિડી મળે. 18 વર્ષની ઉંમર પૂર્ણ કર્યા વિના કોઈપણ વ્યક્તિ અલગ રેશનકાર્ડ મેળવવા માટે પાત્ર રહેશે નહીં. પાંચ વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળકોના આધાર નંબર (જો ઉપલબ્ધ હોય તો) એકત્રિત કરવા આવશ્યક છે અને તેમના પાંચ વર્ષના થયાના એક વર્ષની અંદર ઇ-કેવાયસી કરાવવું જરૂૂરી છે.

સૂચનામાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, છેલ્લા છ મહિનામાં જે લાભાર્થીઓએ તેમના હકનો લાભ લીધો નથી તેમના રેશનકાર્ડ અસ્થાયી રૂૂપે નિષ્ક્રિય કરવામાં આવશે. રાજ્ય સરકારે પાત્રતાનું પુન:મૂલ્યાંકન કરવા અને આગળની કાર્યવાહી કરવા માટે ત્રણ મહિનાની અંદર ફીલ્ડ વેરિફિકેશન અને ઇ-કેવાયસી પૂર્ણ કરવા પડશે.
વધુમાં, જો એક જ રાજ્યમાં અથવા અલગ અલગ રાજ્યોમાં રેશનકાર્ડ ડુપ્લિકેટ હોવાનું જણાય છે, તો લાભાર્થીઓને માન્ય દસ્તાવેજો સબમિટ કરીને અને ઇ-કેવાયસી પૂર્ણ કરીને પાત્રતા સાબિત કરવા માટે ત્રણ મહિનાનો સમય આપવામાં આવશે. નવા રેશનકાર્ડ જારી કરવા માટે પહેલા આવો, પહેલા સેવા આપો (FIFO) પદ્ધતિ અપનાવવામાં આવશે. રાજ્યોએ તેમના જાહેર વેબ પોર્ટલ પર વાસ્તવિક સમયની પારદર્શક રાહ યાદી પ્રકાશિત કરવી પડશે, જેનાથી અરજદારો તેમની અરજીની સ્થિતિને ટ્રેક કરી શકશે, કેન્દ્રએ જણાવ્યું.

E-KYC પ્રક્રિયા શું છે?
ઈ-કેવાયસી એક ડિજિટલ વેરિફિકેશન પ્રક્રિયા છે જેમાં રેશનકાર્ડ ધારકોએ આધાર કાર્ડ દ્વારા તેમની ઓળખ ચકાસવાની હોય છે. આ પ્રક્રિયા આધાર-આધારિત બાયોમેટ્રિક પ્રમાણીકરણ (ફિંગરપ્રિન્ટ અથવા આંખ સ્કેન) અથવા વન-ટાઇમ પાસવર્ડ (OTP) દ્વારા પૂર્ણ કરી શકાય છે. આધાર પ્રમાણીકરણ પછી, લાભાર્થીનું નામ, જન્મ તારીખ, સરનામું, લિંગ અને ફોટો જેવી મૂળભૂત માહિતી ભારતીય વિશિષ્ટ ઓળખ સત્તામંડળ (UIDAI) દ્વારા રાજ્યના ખાદ્ય અને નાગરિક પુરવઠા વિભાગોને પૂરી પાડવામાં આવશે. લાભાર્થીની ઓળખની પુષ્ટિ કરવા માટે આ ડેટાને PDS ડેટાબેઝ સાથે મેચ કરવામાં આવશે.

પ્રક્રિયા કેવી રીતે પૂર્ણ કરવી?
ઓનલાઈન પ્રક્રિયા:
તમારા રાજ્યની જાહેર વિતરણ વ્યવસ્થા (PDS) ની સત્તાવાર વેબસાઇટની મુલાકાત લો.
રેશનકાર્ડ સેવાઓથ અથવાe-KYC વિભાગ પર જાઓ.
રેશનકાર્ડ નંબર અને આધાર નંબર દાખલ કરો.
આધાર સાથે લિંક કરેલા મોબાઇલ નંબર પર પ્રાપ્ત OTP દાખલ કરો.
બાયોમેટ્રિક ચકાસણી પૂર્ણ કરો (જો જરૂૂરી હોય તો).
ચકાસણી પછી, e-KYC પ્રક્રિયા પૂર્ણ થશે.

ઓફલાઈન પ્રક્રિયા:
નજીકની વાજબી કિંમતની દુકાન (CSC) અથવા સામાન્ય સેવા કેન્દ્ર (ઈજઈ) ની મુલાકાત લો.
રેશનકાર્ડ અને આધાર કાર્ડ લાવો.
ઈ-પોઈન્ટ ઓફ સેલ (ઈ-પીઓએસ) ઉપકરણ દ્વારા બાયોમેટ્રિક વેરિફિકેશન (ફિંગરપ્રિન્ટ અથવા આંખ સ્કેન) કરો.
વેરિફિકેશન પછી, તમને એક સ્વીકૃતિ સ્લિપ આપવામાં આવશે.