પશ્ર્ચિમ સ્વીકારે પછી જ આપણે પરંપરાગત જ્ઞાન, વ્યવસ્થાને ઓળખીએ એ મોટી કરૂણતા

વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ ગઇકાલે અયોધ્યામાં રામ મંદિરના શિખર પર ધ્વજા ફરકાવ્યા બાદ કરેલા સંબોધનમાં દેશના લોકોને ગુલામીની માનસિકતાથી બહાર આવવા અનુરોધ કર્યો હતો. ગત સપ્તાહે એક સમારંભમાં પણ તેમણે અંગ્રેજી શિક્ષણ પધ્ધતીનો ઉલ્લેખ કરી આવી જ વાત કહી હતી. વાસ્તવમાં વિભાજનકારી વૃત્તિઓ અને વસાહતી માનસિકતા એક ભારત, મહાન ભારતના માર્ગમાં સૌથી મોટા અવરોધો રહ્યા છે. જ્યારે વિભાજનકારી વૃત્તિઓએ સતત દેશને નબળા અને વિભાજીત કરવાનો પ્રયાસ કર્યો છે, ત્યારે વસાહતી માનસિકતાએ તેને ક્યારેય તેના મૂળ શક્તિના સ્ત્રોત સાથે જોડાવા દીધો નથી. તેના મૂળ સાથે જોડાયા વિના, ન તો પ્રગતિ કે ન તો તેની મૂળ ઓળખ શક્ય છે. એવી આશા હતી કે લાંબા સંઘર્ષ દ્વારા પ્રાપ્ત થયેલી સ્વતંત્રતા પછી, ભારત શાસનથી વહીવટ સુધી જીવનના વિવિધ ક્ષેત્રોમાં તેની સંસ્કૃતિ, વારસો અને પરંપરાઓ અનુસાર પોતાનો માર્ગ મોકળો કરશે.

ભાગ્યે જ કોઈ ભારતીય હશે જેણે પોતાની ભાષા, પહેરવેશ અને સાંસ્કૃતિક ઓળખ પર ગર્વને કારણે, પોતાની સંસ્થાઓ અને વ્યવસ્થાઓના હાથે અસમાન વર્તન, ઉપેક્ષા અથવા અપમાનનો સામનો ન કર્યો હોય. માત્ર કોર્પોરેટ અને વ્યવસાયિક સંસ્થાઓમાં જ નહીં, પણ સરકારી સંસ્થાઓમાં પણ, જ્ઞાન અને યોગ્યતાનું માપ હવે કાર્યક્ષમતા દ્વારા નહીં, પરંતુ અંગ્રેજી ભાષામાં નિપુણતા દ્વારા ઓળખાય છે. ભારત અને મૌલિકતા અને સ્વયંસ્ફુરિતતાના સાધક ભારતીયોને વિવિધ કહેવાતા શિષ્ટાચારના નામે સંપૂર્ણપણે અસ્વસ્થતા, અમૌલિક અને અભારતીય અનુભવ કરાવવાની ઝુંબેશ આજે મહાનગરોથી લઈને નાના શહેરો સુધી ચલાવવામાં આવી રહી છે. આજે, વિશ્વ સ્વીકારે છે કે ધ્યાન, યોગ અને આસનો શરીર અને મન પર સકારાત્મક અસર કરે છે, પરંતુ પશ્ચિમે તેમને સ્વીકાર્યા પછી જ આપણે તેમને ઓળખ્યા.

આયુર્વેદ એક સર્વાંગી ચિકિત્સા પ્રણાલી છે, છતાં આજે પણ આપણે તેને વૈકલ્પિક ચિકિત્સા પ્રણાલી કરતાં વધુ મહત્વ આપવા તૈયાર નથી. આપણી સમય ગણતરીઓ, ગ્રહો, તારાઓ, ઋતુઓ વગેરેની વિભાવના અને નામકરણ, પશ્ચિમ કરતાં વધુ તર્કસંગત, તાર્કિક અને વૈજ્ઞાનિક છે, છતાં આપણે તેમને ધાર્મિક અને ધાર્મિક વિધિઓ અને તહેવારો સુધી મર્યાદિત માનીએ છીએ. આપણું શહેરી આયોજન, સ્થાપત્ય અને સાંસ્કૃતિક વારસો પશ્ચિમ કરતાં વધુ વિકસિત અને સમૃદ્ધ રહ્યો છે. સુંદરતા, રંગ, સ્વાદ, સ્વરૂૂપ અને સુગંધની આપણી સામૂહિક સમજ પશ્ચિમ કરતાં વધુ વ્યાપક અને વૈવિધ્યસભર છે. જોકે, પશ્ચિમનું આંધળું અનુકરણ આપણને અહીં પણ સરળીકરણ અને એકરૂૂપતા તરફ દોરી ગયું છે. સત્ય એ છે કે 2035 સુધીમાં મેકોલેની શિક્ષણ પ્રણાલીમાંથી જન્મેલી ગુલામ માનસિકતામાંથી મુક્તિ માટે વડા પ્રધાન મોદીનું આહ્વાન સંપૂર્ણપણે યોગ્ય અને ગહન રાષ્ટ્રીય જરૂૂરિયાત છે.