મેથી દાણાના આરોગ્યપ્રદ લાભ

મેથી દાણા એ ભારતીયોના રસોડામાં આવશ્યક મસાલો છે. તે માત્ર વાનગીઓમાં સ્વાદ જ નથી વધારતી, પરંતુ તેમાં રહેલા હાનિકારક તત્વોને પણ હળવા બનાવે છે. તેમની પાસે કેટલાક અવિશ્વસનીય ગુણધર્મો છે જે ઘણા રોગોમાં રાહત આપે છે. તે એક દવા તરીકે પણ કામ કરે છે. આયુર્વેદમાં મેથીના દાણામાંથી પણ અનેક ઔષધીઓ બનાવવામાં આવે છે.મેથી શરીરને સૌથી વધુ નુકસાન પહોંચાડતી બીમારીઓ સામે રક્ષણ આપે છે, જેમાં સુગર, મરડો, અપચો, યકૃતના રોગો અને કમળો, શુષ્ક રોગ, સંધિવા, બળતરા, ચક્કર આવવા વગેરેનો સમાવેશ થાય છે.

એટલે આયુર્વેદમાં તેને અસાધારણ ગણાવવામાં આવ્યું છે.મેથી એક એવી વસ્તુ છે જે લગભગ દરેક ઘરમાં સરળતાથી મળી રહે છે. મેથીમાં કેલ્શિયમ, આયર્ન, ફોસ્ફોરસ એન્ટી-ઈન્ફ્લેમેટરી અને એન્ટી-ઓક્સીડેન્ટ જેવા તત્વો હોય છે. હાલની પરિસ્થિતિની વાત કરીએ તો વિશ્વમાં સૌથી વધુ મેથીનું વાવેતર મોટા પાયે આર્જેન્ટિના, ઇજિપ્ત, દક્ષિણ ફ્રાન્સ, મોરક્કો અને લેબેનોન ઉપરાંત ઉત્તર અમેરિકા, પશ્ચિમ અને દક્ષિણ એશિયા, આફ્રિકાના ઉત્તર-પશ્ચિમ વિસ્તારો ઉપરાંત રાજસ્થાન, ગુજરાત, મધ્યપ્રદેશ, ઉત્તર પ્રદેશ, મહારાષ્ટ્ર અને પંજાબમાં પણ મોટા પાયે ઉગાડવામાં આવી રહ્યું છે.

નિષ્ણાતોના મતે, એક ચમચી મેથીમાં 6 ગ્રામ કાર્બોહાઇડ્રેટ (કાર્બોહાઇડ્રેટ સમૃદ્ધ ખોરાક), 3 ગ્રામ ફાઇબર, 3 ગ્રામ પ્રોટીન અને 1 ગ્રામ ચરબી હોય છે. તે મેગ્નેશિયમ, આયર્ન અને મેંગેનીઝનો ઉત્તમ સ્ત્રોત માનવામાં આવે છે.આયુર્વેદ અનુસાર દરરોજ સવારે ખાલી પેટ મેથીના દાણાનું પાણી પીવાથી પેટ સંબંધિત ઘણી સમસ્યાઓ કાયમ માટે દૂર થઈ જાય છે. મેથીના દાણાનું પાણી ડાયાબિટીસ, પાચન અને પેટને લગતી ઘણી બીમારીઓને નિયંત્રિત કરે છે અને સ્કિન, સ્વાસ્થ્ય સંબંધિત સમસ્યાઓથી છૂટકારો મેળવી શકાય છે. ચલો જાણીએ મેથી દાણાના અગણિત ફાયદાઓ

- મેથી આપણી પાચન તંત્ર અને પેટ સંબંધિત સમસ્યાઓને દૂર કરવામાં મદદ કરે છે. મેથીમાં વધુ માત્રામાં ફાઈબર હોય છે જે આપણા પાચનતંત્ર માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક છે.

- મેથી વાળને મજબૂત બનાવે છે અને તેમને તૂટતા અટકાવે છે. મેથીમાં વિટામિન બી કોમ્પ્લેક્સ, ઝિંક, મેગ્નેશિયમ અને પ્રોટીન જેવા ઘણા પોષક તત્વો મળી આવે છે જે વાળ માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક છે.

- મેથીના દાણા વજન ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે. તે જમ્યા પછી લાંબા સમય સુધી ભૂખને રોકે છે, જે ખોરાકની માત્રા ઘટાડે છે અને વજન ઘટાડે છે. મેથીના દાણા વિટામિન ઊ, પોટેશિયમ અને ફાઈબરનો સારો સ્ત્રોત છે જે હૃદયના સ્વાસ્થ્ય માટે ફાયદાકારક છે.

- મેથીના દાણા લોહીમાં સુગર લેવલને નિયંત્રિત કરે છે. ફણગાવેલી મેથી વધુ સારી છે કારણ કે તેમાં પલાળેલા મેથીના દાણા કરતાં 30-40% વધુ પોષક તત્વો હોય છે. ઉધરસથી પીડાતા હોય તેમને પણ આ પાણી પીવુ જોઇએ. તેને આહારમાં સામેલ કરવાથી શરીર હંમેશા ગરમ રહે છે.

- રાતે પલાળેલા મેથીના દાણા સવારે ખાલી પેટે ખાવાથી એસિડિટીથી રાહત મળે છે.

- પલાળેલી મેથીનું સેવન પાચનને પ્રોત્સાહન આપવા અને ગેસ્ટ્રાઇટિસને દૂર રાખવા માટે પણ સારું છે.પાચન સંબંધિત સમસ્યાઓથી છૂટકારો મેળવવા માટે મેથીનું પાણી પી શકાય છે. આ પાણી પીવાથી પેટમાં દુખાવો, પેટનો ગેસ અને એસિડિટી જેવી સમસ્યાઓ ઓછી થઇ શકે છે. કબજિયાતથી પણ રાહત મળે છે.

- મેથીનો એક ગુણ લોહીને પાતળું કરવાનો છે. લોહી જાડું થવાની સમસ્યાવાળી વ્યક્તિઓ રોજ સવારે એક ચમચી મેથીના દાણા ગરમી પાણી સાથે ગળી જાય તો એમની સમસ્યા દૂર થાય છે.કોઈ પણ વસ્તુ નો અતિરેક ક્યારેક ગેરફાયદા પણ આપે છે.વધુ પડતા મેથીના દાણા ખાવાના ગેરફાયદા પણ છે.

- મેથીના દાણાનું વધુ પડતું સેવન કરવાથી કેટલાક લોકોને મોડેથી અપચો, ગેસ, ઉલ્ટી, ત્વચામાં બળતરા અને ન્યુમોનિયા જેવી સમસ્યાઓ થઈ શકે છે.

- મેથીના દાણામાં વધુ માત્રામાં ફાઈબર હોય છે, જે વધુ માત્રામાં ખાવામાં આવે તો હાર્ટબર્ન થઈ શકે છે.

- મેથીના દાણાનું વધુ પડતું સેવન કરવાથી બ્લડ સુગર ઘટી શકે છે, જેનાથી હાઈપોગ્લાયકેમિયા થઈ શકે છે.