જાહેર ક્ષેત્રની બેંકોમાં વિદેશી રોકાણનો હિસ્સો 49%એ પહોંચશે, દરખાસ્ત તૈયાર

હાલની મર્યાદા 20%ની છે, વિદેશી રોકાણકારોને ભારતીય બેંક સેકટરમાં રસ

ભારત સરકાર જાહેર ક્ષેત્રની બેંકો (PSBs) માં વિદેશી સીધા રોકાણ (FDI) મર્યાદા 20% થી વધારીને 49% કરવાની તૈયારી કરી રહી છે. આ દરખાસ્ત છેલ્લા કેટલાક મહિનાઓથી નાણા મંત્રાલય અને ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) વચ્ચે ચર્ચા હેઠળ છે. જોકે, સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, આ દરખાસ્તને હજુ સુધી અંતિમ સ્વરૂૂપ આપવામાં આવ્યું નથી.
સરકારના આ પગલાનો હેતુ જાહેર ક્ષેત્રની બેંકોમાં મૂડી પ્રવાહ સરળ બનાવવા અને ખાનગી અને જાહેર ક્ષેત્રની બેંકો વચ્ચે વિદેશી રોકાણ નિયમોમાં અસમાનતા ઘટાડવાનો છે. હાલમાં, ખાનગી બેંકોમાં વિદેશી માલિકીની મંજૂરી 74% સુધી છે, જ્યારે જાહેર ક્ષેત્રની બેંકો માટે મર્યાદા ફક્ત 20% છે.

વિદેશી રોકાણકારો ભારતીય બેંકિંગ ક્ષેત્રમાં વધુને વધુ રસ દાખવી રહ્યા છે. તાજેતરમાં, દુબઈ સ્થિત અમીરાત NBD એ RBL બેંકમાં 60% હિસ્સો આશરે 3 બિલિયનમાં હસ્તગત કર્યો છે, જ્યારે જાપાનની સુમિટોમો મિત્સુઇ બેંકિંગ કોર્પ (SMBC) એ યસ બેંકમાં 20% હિસ્સો 1.6 બિલિયનમાં હસ્તગત કર્યો છે અને બાદમાં તેનો હિસ્સો વધારીને 4.99% કર્યો છે. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, વિદેશી રોકાણકારો પણ જાહેર ક્ષેત્રની બેંકોમાં વધુને વધુ રસ ધરાવે છે.

વિદેશી રોકાણ મર્યાદા વધારવાથી આ બેંકોને આગામી વર્ષોમાં વધારાની મૂડી એકત્ર કરવામાં મદદ મળશે.
માર્ચ 2025 સુધીમાં ભારતમાં હાલમાં 12 જાહેર ક્ષેત્રની બેંકો છે, જેની સંયુક્ત સંપત્તિ ₹171 ટ્રિલિયન (આશરે 1.95 ટ્રિલિયન) છે, જે દેશના બેંકિંગ ક્ષેત્રનો આશરે 55% હિસ્સો ધરાવે છે. પ્રથમ સ્ત્રોત મુજબ, સરકાર આ બેંકોમાં ઓછામાં ઓછો 51% હિસ્સો જાળવી રાખશે જેથી સરકારી નિયંત્રણ તેમના હાથમાં રહે. હાલમાં, મોટાભાગના કિસ્સાઓમાં આ બેંકોમાં સરકારનો હિસ્સો 70-90% સુધીનો છે. સપ્ટેમ્બર 2025 સુધીમાં, કેનેરા બેંકમાં વિદેશી રોકાણનો હિસ્સો આશરે 12% છે, જ્યારે યુકો બેંકમાં તે લગભગ શૂન્ય છે.

ભારતના મજબૂત આર્થિક વિકાસ (જે છેલ્લા ત્રણ નાણાકીય વર્ષોમાં સરેરાશ 8% હતો) ને કારણે ક્રેડિટ માંગમાં તીવ્ર વધારો થયો છે. આનાથી ભારતીય બેંકો વિદેશી રોકાણકારો માટે વધુ આકર્ષક બની છે. જાન્યુઆરી અને સપ્ટેમ્બર 2025 વચ્ચે ભારતના નાણાકીય ક્ષેત્રમાં સોદાઓનું મૂલ્ય 127% વધીને 8 બિલિયન થયું, જે રોકાણકારોના વધતા વિશ્વાસનો પુરાવો છે.