આ મંદિરમાં દરરોજ રાત્રે મહાદેવ અને માતા પાર્વતી સાથે રમે છે ચોપાટ, જાણો શું છે રહસ્ય
આજે પણ શિવ અને પાર્વતી મહાકાલની નગરી ઉજ્જૈનના ઓમકારેશ્વર મંદિરમાં રાત્રે ચોપાટ રમે છે. જ્યાં દર વર્ષે શિવરાત્રિ પર આ ચોપાટ બદલવામાં આવે છે. પછી, આખા વર્ષ દરમિયાન દરરોજ રાત્રે, ગર્ભગૃહમાં શિવ અને પાર્વતી માટે એક ચોપાટ નાખવામાં આવે છે, હકીકતમાં, ઓમકારેશ્વર જ્યોતિર્લિંગ મંદિરમાં, ભગવાન શિવની આરતી સવારે, મધ્ય અને સાંજે કરવામાં આવે છે. ઓમકારેશ્વર, શિવપુરી, વિષ્ણુપુરી અને બ્રહ્મપુરીમાં ત્રણ પુરીઓ છે. જેના કારણે અહીં ત્રણ વાગ્યાની આરતીનો નિયમ છે. શયન સમયની આરતી વિશેષ માનવામાં આવે છે. આ આરતી વખતે ભોલેનાથ સ્વયં હાજર હોય છે. આરતી પછી, શિવ અને પાર્વતીના ચૌપરને સૂવાની મુદ્રામાં શણગારવામાં આવે છે.
મંદિરના પૂજારીઓ અનાદિ કાળથી આ પરંપરાનું પાલન કરે છે. અહીં, ખાસ ધાર્મિક પ્રસંગોએ, ભગવાન શિવ માતા પાર્વતી સાથે આવે છે અને ચોપર વગાડે છે. મંદિરના પૂજારી રમેશ ચંદ્રાએ જણાવ્યું કે શયન આરતી પહેલા ઓમકારેશ્વર મંદિરમાં દરરોજ જ્યોતિર્લિંગની સામે ચોપાર ફેલાવવામાં આવે છે અને તેના ટુકડા અને પાસા તેમની જગ્યાએ રાખવામાં આવે છે. ચેસ જેવી જ આ પ્રાચીન રમતમાં ચોરસ સફેદ અને કાળા બોક્સનો સમાવેશ થાય છે. જેના પર ગાય મૂકવામાં આવે છે. ઓમકારેશ્વરની આરતી બાદ મંદિરના દરવાજા પર લગાવેલા તાળાની પણ પૂજા કરવામાં આવે છે અને મંદિરને બંધ કરવામાં આવે છે.
આ સમય દરમિયાન, કોઈ પણ વ્યક્તિને રાત્રે મંદિરની અંદર રહેવાની મંજૂરી નથી. જ્યારે બીજા દિવસે બ્રહ્મ મુહૂર્ત દરમિયાન મંદિરના દરવાજા ખોલવામાં આવે છે. તો ચોપર પર રાખેલા ટુકડા અને પાસા એવી રીતે વેરવિખેર થઈ ગયા છે કે જાણે કોઈ રમ્યું હોય. એવું કહેવાય છે કે ઓમકારેશ્વર જ્યોતિર્લિંગ એકમાત્ર એવું તીર્થસ્થાન છે. જ્યાં દરરોજ રાત્રે ભગવાન શિવ અને માતા પાર્વતી આવે છે. તે પછી ચોપાટ રમે છે. ચોપાટ નાખવાની આ પરંપરા મંદિર અસ્તિત્વમાં છે ત્યારથી ચાલી આવે છે. એટલે કે આ પરંપરા છેલ્લા ઘણા વર્ષોથી ચાલુ છે. જો કે, મંદિરના સેવા આપતા પૂજારીઓનું માનવું છે કે ભગવાન શિવ અને માતા પાર્વતી અહીં આવે છે અને ચોપાટ રમે છે.
મંદિરના પૂજારીના જણાવ્યા મુજબ, બાર જ્યોતિર્લિંગમાં, ચોથું જ્યોતિર્લિંગ ઓમકારેશ્વરના નામ પર છે, જેમ ઉજ્જૈનના મહાકાલમાં ભસ્મ આરતીનું મહત્વ છે. તેવી જ રીતે અહીં ઓમકારેશ્વરમાં શયન આરતીનું મહત્વ છે. આ તપસ્થળ રાજા માંધાતાનું હતું. મંદિરના મુખ્ય ટ્રસ્ટી અને રાજા માંધાતાના વંશજ રાવ દેવેન્દ્ર સિંહ કહે છે કે બાર જ્યોતિર્લિંગમાં ઓમકારેશ્વરનું ચોથું સ્થાન છે, અહીં ભગવાન ભોલેનાથના દર્શન અને માતા નર્મદામાં સ્નાન કરવાનું ખૂબ મહત્વ છે. અહીંનો કુદરતી નજારો પણ સુંદર છે.
મંદિરના પૂજારી કહે છે કે, દંતકથા અનુસાર, આ મંદિર પાંડવો દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું હતું. રાજા રામ પહેલા રાજા માંધાતા હતા. જેમની તપસ્યાના કારણે શિવલિંગ પ્રગટ થયું અને પાંડવો તેમના વનવાસ દરમિયાન અહીં આવ્યા અને આ મંદિરનું નિર્માણ કરાવ્યું. જેના માટે પાંચ હજાર વર્ષ વીતી ગયા છે.
તે પછી પવાર વંશ, પરમાર વંશ, હોલકર અને સિંધિયા જેવા સામ્રાજ્યો હતા. તેમણે આ મંદિરનો જીર્ણોદ્ધાર કરાવ્યો. મંદિરની સવારની આરતી કરનાર પૂજારીએ જણાવ્યું કે ભગવાનની સાંજની આરતી પછી ભગવાનના પલંગ પર ચોપાટ ફેલાવવામાં આવે છે અને તેના પર પાસા મૂકવામાં આવે છે. ભગવાન ભોલેનાથ અને માતા પાર્વતી અહીં આવ્યા છે અને ચોપાટ રમ્યા છે. ચોસર ડાઇસ વેરવિખેર જોવા મળે છે.