યુપીમાં જાતિ આધારિત રેલીઓ પર પ્રતિબંધ, સરકારી દસ્તાવેજોમાં ઉલ્લેખ નહીં
યુપીમાં હવે જાતિ આધારિત રેલીઓ પર પ્રતિબંધ છે, એફઆઈઆર અને ધરપકડ મેમોમાં પણ કોઈની જાતિનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવશે નહીં. યુપી સરકારે જાતિ ભેદભાવ દૂર કરવા માટે એક મહત્વપૂર્ણ પગલું ભર્યું છે. ઉત્તર પ્રદેશમાં જાતિ આધારિત રેલીઓ પર હવે સંપૂર્ણપણે પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે. વધુમાં, જાહેર સ્થળોએ, પોલીસ એફઆઈઆર, ધરપકડ મેમો અને સરકારી દસ્તાવેજોમાં જાતિનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવશે નહીં. અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટના તાજેતરના સીમાચિહ્નરૂૂપ નિર્ણયના પાલનમાં મુખ્ય સચિવે આ સંદર્ભમાં નિર્દેશો જારી કર્યા છે.
મુખ્ય સચિવના નિર્દેશો અનુસાર, હવે એફઆઈઆર અને ધરપકડ મેમો જેવા પોલીસ રેકોર્ડમાં જાતિનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવશે નહીં. સરકારી અને કાનૂની દસ્તાવેજોમાંથી જાતિ કોલમ પણ દૂર કરવામાં આવશે. આ પગલું બધા માટે સમાન વર્તન સુનિશ્ચિત કરશે. જો કે, આ નિર્ણય એવા કેટલાક કેસોને મુક્તિ આપશે જ્યાં જાતિ એક મહત્વપૂર્ણ કાનૂની પાસું છે.
નિર્દેશો અનુસાર, જાતિ આધારિત રેલીઓ અને કાર્યક્રમો પર સંપૂર્ણપણે પ્રતિબંધ રહેશે, અને સોશિયલ મીડિયા અને ઇન્ટરનેટ પર જાતિનું મહિમા કરતી અથવા નફરત ફેલાવતી સામગ્રી સામે આઈટી એક્ટ હેઠળ કાર્યવાહી કરવામાં આવશે. ઉલ્લેખનીય છે કે અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટના ન્યાયાધીશ વિનોદ દિવાકરની સિંગલ બેન્ચે 19 સપ્ટેમ્બર, 2025 ના રોજ દારૂૂની દાણચોરીના કેસ (પ્રવીણ છેત્રી વિરુદ્ધ રાજ્ય)ની સુનાવણી દરમિયાન આ સીમાચિહ્નરૂૂપ ચુકાદો આપ્યો હતો.
અરજદાર પ્રવીણ છેત્રીએ તેમની ધરપકડ દરમિયાન એફઆઇઆર અને જપ્તી મેમોમાં તેમની જાતિ (ભીલ) ના ઉલ્લેખ સામે વાંધો ઉઠાવ્યો હતો. કોર્ટે આને બંધારણીય નૈતિકતાની વિરુદ્ધ ગણાવતા કહ્યું કે જાતિનું મહિમા નસ્ત્રરાષ્ટ્રવિરોધી છે.કોર્ટે ઉત્તર પ્રદેશ સરકારને તાત્કાલિક અસરથી પોલીસ દસ્તાવેજીકરણ પ્રક્રિયાઓમાં સુધારો કરવાનો આદેશ આપ્યો.
આમાં આરોપીઓ, માહિતી આપનારાઓ અને સાક્ષીઓની જાતિ સંબંધિત તમામ કોલમ અને એન્ટ્રીઓ દૂર કરવાનો સ્પષ્ટ નિર્દેશ શામેલ છે. કોર્ટે ડીજીપીના સોગંદનામામાં કરવામાં આવેલી દલીલો (જેમ કે ઓળખ માટે જાતિ જરૂૂરી છે) ને ફગાવી દીધી હતી.
જેમાં જણાવ્યું હતું કે ફિંગરપ્રિન્ટ્સ, આધાર, મોબાઇલ નંબર અને માતાપિતાની વિગતો જેવા આધુનિક માધ્યમો દ્વારા જાતિ આધારિત ઓળખ બિનજરૂૂરી છે.
કોર્ટના નિર્દેશોનું પાલન કરીને, મુખ્ય સચિવે 21 સપ્ટેમ્બર, 2025 ના રોજ 10 મુદ્દાના આદેશો જારી કર્યા હતા, જેમાં જાતિ આધારિત ભેદભાવને નાબૂદ કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવ્યું હતું. એફઆઈઆર, ધરપકડ મેમો અને ચાર્જશીટ જેવા દસ્તાવેજોમાંથી જાતિનો ઉલ્લેખ સંપૂર્ણપણે દૂર કરવામાં આવશે. આરોપીની ઓળખ માટે હવે પિતાના નામ સાથે માતાનું નામ ફરજિયાત રહેશે.
નેશનલ ક્રાઈમ રેકોર્ડ બ્યુરો (એનસીઆરબી) ના ક્રાઈમ ક્રિમિનલ ટ્રેકિંગ નેટવર્ક અને સિસ્ટમ (સીસીટીએનએસ)માં જાતિ કોલમ ખાલી રાખવી જોઈએ. પોલીસ વિભાગ આ કોલમને કાઢી નાખવા માટે વિનંતી કરતો પત્ર એનસીઆરબીને લખશે.
વાહનો પર પણ જાતિગત પ્રતિકો, સૂત્રો નહીં
પોલીસ સ્ટેશનના નોટિસ બોર્ડ, વાહનો, સાઇનબોર્ડ અને અન્ય જાહેર સ્થળો પરથી જાતિ આધારિત પ્રતીકો, સૂત્રો અથવા પ્રતીકો દૂર કરવામાં આવશે. વાહનો પર જાતિ આધારિત સૂત્રોને સ્પષ્ટપણે પ્રતિબંધિત કરવા માટે કેન્દ્રીય મોટર વાહન નિયમોમાં સુધારો કરવામાં આવશે. જાતિ આધારિત રેલીઓ અથવા કાર્યક્રમો પર સંપૂર્ણ પ્રતિબંધ લાદવામાં આવશે. સોશિયલ મીડિયા અને ઇન્ટરનેટ મીડિયા પર જાતિનું મહિમા કરતી અથવા નફરત ફેલાવતી સામગ્રી સામે આઇટી નિયમો હેઠળ કાર્યવાહી કરવામાં આવશે. એસસી/એસટી કાયદા જેવા કાયદાકીય રીતે જરૂૂરી હોય તેવા કિસ્સાઓમાં છૂટછાટો આપવામાં આવશે.
