ભુજનું હમીરસર તળાવ પણ વૈશ્ર્વિક સ્મારકની યાદીમાં સામેલ

ભુજ શહેરનું ઐતિહાસિક હમીરસર તળાવ અને શહેરની વિશાળ જળ વ્યવસ્થાના ભાગનો 2025ની વર્લ્ડ મોન્યુમેન્ટ વોચમાં સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. આ સૂચિ વિશ્વભરમાં જાળવણીના તાકીદના પડકારોનો સામનો કરી રહેલી મહત્વપૂર્ણ હેરિટેજ સાઇટ્સને સ્પોટલાઇટ કરે છે.

1996 થી, વર્લ્ડ મોન્યુમેન્ટ વોચ એ લગભગ 900 સાઇટ્સ પર ધ્યાન દોર્યું છે, જેમાં જાગૃતિ અભિયાનો અને ભૌતિક સંરક્ષણથી લઈને સંરક્ષણ પ્રયાસો સુધીના પ્રોજેક્ટ્સ શરૂૂ કરવા માટે સમુદાયો સાથે સહયોગ કરવામાં આવ્યો છે.
હમીરસર તળાવ એક સમયે ગુજરાતના શુષ્ક કચ્છ જિલ્લાની રાજધાની ભુજ માટે એકમાત્ર પાણીનો સ્ત્રોત હતો. જો કે, બદલાતા શહેરી લેન્ડસ્કેપને કારણે તળાવને ખોરાક આપતી નહેરો, કુવાઓ અને ચેનલોના એકબીજા સાથે જોડાયેલા નેટવર્કની અવગણના થઈ છે. આ ઐતિહાસિક જળ સંરક્ષણ પ્રણાલી હવે માનવસર્જિત નુકસાન માટે સંવેદનશીલ છે. CEPT યુનિવર્સિટીના સેન્ટર ફોર હેરિટેજ ક્ધઝર્વેશનના વડા જીજ્ઞા દેસાઈએ wmw યાદીમાં સમાવેશ કરવા માટેની દરખાસ્તનું નેતૃત્વ કર્યું હતું. તેણી સમજાવે છે કે ભુજની પાણીની વ્યવસ્થા અનોખી છે: પાણીની ચેનલ ઉપરથી હમીરસર તળાવમાં નહેરો દ્વારા વહે છે.

પાણીના પ્રવાહની મધ્યમાં કુંડ, 24 કુવાઓ અને ચતરડીઓ છે જે હેરિટેજ સ્મારકો છે. સમય જતાં, આ જળ કેચમેન્ટ્સ અને જળ સંરક્ષણ પ્રણાલીના મહત્વના ભાગો ડમ્પિંગ ગ્રાઉન્ડ બની ગયા છે અથવા અતિક્રમણ કરવામાં આવ્યા છે. તેણીએ ઉમેર્યું, તેની સાથે જોડાયેલ ઐતિહાસિક અને વારસાના મૂલ્યને બચાવવા માટે આના પર ધ્યાન આપવાની જરૂૂર છે.

2025 wmw નોમિનેશન આ મહત્વપૂર્ણ જળ સંરક્ષણ પ્રણાલીને પુન:સ્થાપિત અને પુનજીર્વિત કરવામાં મદદ કરવા માટે વૈશ્વિક અને સ્થાનિક એજન્સીઓ પાસેથી ભંડોળના દરવાજા ખોલે છે. આ નોમિનેશન માટે CHC એ ભુજ સ્થિત હોમ્સ ઇન ધ સિટી HIC) પ્રોગ્રામ સાથે સહયોગ કર્યો હતો. HIC એ ભુજની છ નાગરિક સમાજ સંસ્થાઓની સામૂહિક પહેલ છે જે ટકાઉ વિકાસને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સાથે મળીને કામ કરે છે.