પુતિન ભારતમાં, મોદી સાથેની મુલાકાત પર વિશ્ર્વની નજર

બન્ને દેશો વચ્ચે સંરક્ષણ-વ્યાપાર ક્ષેત્રે 10 સરકારી કરારો અને 15 વ્યાપારી કરાર થવાની સંભાવના

અમેરિકા સાથેની ટેરિફ વોરના સમયે ભારતના કાયમી મિત્ર મનાતા રશિયાના રાષ્ટ્રપતિના ભારત પ્રવાસ ઉપર વિશ્વભરની નજર મંડાઇ છે. બે દિવસની પુતિનની મુલાકાત દરમ્યાન સંરક્ષણ, વ્યાપાર, ઓઇલ સેકટર, એનર્જી સહીતની અનેક મહત્વની ડીલ થવાની પુર્ણ સંભાવના છે. સુત્રો મુજબ બન્ને દેશો વચ્ચે 10 સરકારી કરારો અને 15 વ્યાપારી કરાર પર હસ્તાક્ષર થશે.

ભારત-રશિયા વચ્ચેની વ્યૂહાત્મક ભાગીદારીના 25 વર્ષ પૂરા થવાના અવસરે પુતિન ભારત આવી રહ્યા છે. તેઓ 23મા દ્વિપક્ષીય શિખર સંમેલનમાં ભાગ લેશે. ભારતની જમીન પર પગ મૂકતાની સાથે જ પુતિન સ્પેશિયલ સિક્યુરિટી કવર હેઠળ આવી જશે.

પુતિનના પ્રવાસ દરમિયાન બંને દેશો વચ્ચે અનેક સમજૂતીઓ (એગ્રીમેન્ટ્સ) થવાની અપેક્ષા છે. યુક્રેન વિરુદ્ધ યુદ્ધ શરૂૂ કર્યા પછી રશિયન નેતાનો આ પહેલો પ્રવાસ છે. વાતચીત બાદ મોટી જાહેરાતો અને સમજૂતીઓ પર હસ્તાક્ષર થવાની અપેક્ષા છે, ત્યારબાદ એક સંયુક્ત મીડિયા નિવેદન બહાર પાડવામાં આવશે.

રશિયન રાજદ્વારી ઉશાકોવે જણાવ્યું હતું કે PM મોદી અને પુતિન વધતા વેપાર અને આર્થિક ભાગીદારી પર વિગતવાર વાતચીત કરશે, જેમાં 2024 માં દ્વિપક્ષીય વેપાર 12 ટકા વધીને USD 63.6 બિલિયન થઈ જશે. રશિયા વધતા વેપાર અસંતુલન (ટ્રેડ ઇમ્બેલેન્સ) પર ભારતની ચિંતાઓને દૂર કરવા તૈયાર છે અને તેણે દ્વિપક્ષીય ટ્રાન્ઝેક્શનને બાહ્ય દબાણથી બચાવવા માટે એક પદ્ધતિ (મેકેનિઝમ)નો પ્રસ્તાવ મૂક્યો છે. એક મોટો ડિલિવરેબલ 2030 સુધીમાં રશિયન-ભારતીય આર્થિક સહયોગના વ્યૂહાત્મક ક્ષેત્રોના વિકાસનો કાર્યક્રમ હોવાની અપેક્ષા છે. આ સાથે વેપાર, ઊર્જા, કૃષિ, આરોગ્ય અને મીડિયાને આવરી લેતા ક્ષેત્રીય કરારો (સેક્ટોરલ એગ્રીમેન્ટ્સ) પણ થશે. આમાં SU 57, મોડ્યુલર રિએક્ટર, એનર્જી કોર્પોરેશન, ઓઇલ અને સિક્યુરિટી ડીલ કોર્પોરેશન સાથે જોડાયેલા કરારો થવાની અપેક્ષા છે.

મોસ્કોમાં ઇન્ટર ગવર્નમેન્ટલ કમિશનની ઓગસ્ટની મીટિંગમાં ઔદ્યોગિક સહયોગ, નવીન ટેકનોલોજી, માઇનિંગ, ટ્રાન્સપોર્ટ લિંક્સ, સ્પેસ, હેલ્થકેર અને લેબર મોબિલિટી જેવા મોટા ચાલી રહેલા પ્રોજેક્ટ્સની સમીક્ષા કરવામાં આવી હતી.

શુક્રવાર બપોરે મોદી અને પુતિન ભારત મંડપમમાં ઇન્ડિયા-રશિયા બિઝનેસ ફોરમને એકસાથે સંબોધિત કરશે, જ્યાં રોકાણની તકો, મેન્યુફેક્ચરિંગ પાર્ટનરશિપ અને ટેકનોલોજીમાં સહયોગ પર વાત કરવામાં આવશે.
વાતચીત દરમિયાન સંરક્ષણ સહયોગ (ડિફેન્સ કોઓપરેશન) પર ખાસ કરીને વાત થશે. ભારત અને રશિયા બ્રહ્મોસના અદ્યતન વેરિઅન્ટના વિકાસની સમીક્ષા કરી શકે છે, જેમાં બ્રહ્મોસ-NG જેવા હળવા એર-લોન્ચ મોડેલ્સ અને વિસ્તૃત-રેન્જ વેરિઝનનો સમાવેશ થાય છે.

હાઇપરસોનિક પ્રોજેક્ટ્સ, લાંબા અંતરની એર-ટુ-એર મિસાઇલો અને ભારતની વધુ S-400 મિસાઇલોની આયોજિત ખરીદી પર પણ વાતચીત થવાની અપેક્ષા છે. બ્રહ્મોસ, એક ફ્લેગશિપ સંયુક્ત સાહસ છે, જેને ઓપરેશન સિંદૂર દરમિયાન ઓપરેશનલ ડિપ્લોયમેન્ટ મળ્યું હતું અને ભારતે ફિલિપાઇન્સથી શરૂૂ કરીને આ સિસ્ટમની નિકાસ કરવાનું શરૂૂ કર્યું છે. બંને દેશના નેતાઓ UN, SCO, G20 અને BRICS માં સહયોગ સહિત મોટા આંતરરાષ્ટ્રીય મુદ્દાઓ પર પણ પોતાના વિચારો શેર કરશે. રશિયાએ કહ્યું કે તે 2026 માં BRICS અધ્યક્ષપદ સંભાળવાની તૈયારીમાં ભારત સાથે સંકલન કરવા માટે ઉત્સુક છે.

શક્તિમાન ભારતની તૈયારી
પુતિનની યાત્રામાં સૌથી વધુ ધ્યાન સંરક્ષણ સમજૂતી પર રહેશે.RELOS (Reciprocal Exchange of Logistics Support) સમજૂતીને બંને દેશોની વ્યૂહાત્મક ભાગીદારીમાં અત્યાર સુધીના સૌથી મહત્વપૂર્ણ સંરક્ષણ કરારોમાંથી એક માનવામાં આવી રહી છે. આ હેઠળ બંને દેશોની સેનાઓ એકબીજાના સૈન્ય બેઝ, બંદર અને સપ્લાય પોઇન્ટનો ઉપયોગ કરી શકશે. રશિયા ભારતને પોતાનું સૌથી અદ્યતન લડાકુ વિમાન જઞ-57 સ્ટેલ્થ ફાઇટર જેટ આપવા માટે તૈયાર છે. આ ઉપરાંત ભવિષ્યમાં જ-500 પર સહયોગ, બ્રહ્મોસ મિસાઇલનું આગલું વેરિઝન અને વોરશિપ બનાવવાની જેવી યોજનાઓ પર પણ વાતચીત થવાની અપેક્ષા છે.

પુતિનનો પ્રવાસ કાર્યક્રમ: રાતે મોદી સાથે ખાનગી મુલાકાત, રાત્રિ ભોજન

સમાચાર એજન્સી અનુસાર, રશિયન રાષ્ટ્રપતિ પુતિન 4 ડિસેમ્બર, ગુરુવાર, સાંજે 4:30 વાગ્યે નવી દિલ્હી પહોંચશે. જોકે, ગયૂત18 ના એક અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે રાષ્ટ્રપતિ પુતિન સાંજે 6.30 વાગ્યે નવી દિલ્હી પહોંચશે.
ઉતરાણ પછી, તેઓ વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી સાથે ખાનગી રાત્રિભોજન માટે વડા પ્રધાનના નિવાસસ્થાને જશે. ગયા વર્ષે વડા પ્રધાનની મોસ્કો મુલાકાત દરમિયાન પુતિને મોદીને રાત્રિભોજન માટે પણ આમંત્રણ આપ્યું હતું.
પુતિનના સત્તાવાર કાર્યક્રમો શુક્રવાર, 5 ડિસેમ્બરના રોજ યોજાશે, દિવસની શરૂૂઆત રાષ્ટ્રપતિ ભવનમાં ભારતના રાષ્ટ્રપતિ સાથે મુલાકાતથી થશે, સંભવત: સવારે 11 વાગ્યે.
રાષ્ટ્રપતિ ભવનથી, રાષ્ટ્રપતિ પુતિન સ્મારક પર શ્રદ્ધાંજલિ આપવા માટે રાજઘાટ જશે. ત્યારબાદ, તેઓ હૈદરાબાદ હાઉસ જશે, જ્યાં મોટાભાગની રાજદ્વારી ચર્ચાઓ થશે.
પીએમ મોદી અને પુતિન વચ્ચે વાર્ષિક ભારત-રશિયા શિખર સંમેલન વાટાઘાટો શુક્રવાર, 5 ડિસેમ્બરના રોજ હૈદરાબાદ હાઉસ ખાતે યોજાશે. પીએમ મોદી રાષ્ટ્રપતિ પુતિન અને તેમના પ્રતિનિધિમંડળ માટે વાટાઘાટોના સ્થળ, હૈદરાબાદ હાઉસ ખાતે કાર્યકારી લંચનું પણ આયોજન કરશે.
શિખર સંમેલન પછી, પુતિન રશિયન રાજ્ય સંચાલિત પ્રસારણકર્તા આરટીની નવી ભારત ચેનલ લોન્ચ કરવાના છે, ત્યારબાદ તેઓ રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુ દ્વારા તેમના સન્માનમાં આયોજિત રાજ્ય ભોજન સમારંભમાં હાજરી આપશે.

સમાચાર એજન્સી અનુસાર, રશિયન નેતા શુક્રવારે રાત્રે લગભગ 9:30 વાગ્યે ભારત છોડે તેવી શક્યતા છે, જે તેમની લગભગ 28 કલાકની મુલાકાત પૂર્ણ કરશે.