ડોલર સામે રૂપિયો નબળો પડતાં ભારતનું 5 ટ્રીલિયન ડોલર ઇકોનોમીનું સ્વપ્ન રોળાશે

ઇન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડની ચેતવણી, ભારતને ટાર્ગેટ હાંસલ કરવા 4 વર્ષની રાહ જોવી પડશે, 2026માં જીડીપી ગ્રોથ રેટ 11 ટકાની જગ્યાએ 8.5 ટકા સુધીનો જ રહેવાનો અંદાજ

ભારતે પાંચ ટ્રીલીયન ડોલરનો જીડીપી હાંસલ કરવાનું લક્ષ્ય રાખ્યું છે. પરંતુ ડોલર સામે રૂપિયાનો રકાસ ચાલુ રહેતા હવે આ અંદાજમાં વધુ સમય લાગશે તેવી ચેતવણી ઇન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડ દ્વારા આપવામાં આવી છે. અગાઉ ભારત સરકાર દ્વારા 2028 સુધીમાં જ 5 ટ્રીલીયન ડોલરનો જીડીપી હાંસલ કરવાનું લક્ષ્ય રાખવામાં આવ્યું હતું. પરંતુ ગગડતા રૂપિયાએ તમામ સમીકરણો બદલાવી નાખ્યા છે. આઇએમએફ દ્વારા ભારતના જીડીપીનો ગ્રોથ રેટનો અંદાજ પણ ઘટાડવામાં આવ્યો છે.

IMF ના 2025 ના અંદાજ મુજબ, નાણાકીય વર્ષ 28 માં ભારતનો GDP ફક્ત 4.96 ટ્રિલિયન રહેશે, જે આ વર્ષની શરૂૂઆતમાં 5.15 ટ્રિલિયન અંદાજ કરતાં ઓછો છે અને 2023 માટે 5.96 ટ્રિલિયન અંદાજ કરતાં નોંધપાત્ર રીતે ઓછો છે. ભારત લાંબા સમયથી તેના 5 ટ્રિલિયન GDP લક્ષ્ય સુધી પહોંચવાનો અંદાજ લગાવવામાં આવી રહ્યો છે. IMF રિપોર્ટમાં જણાવાયું છે કે આ લક્ષ્ય પ્રાપ્ત કરવામાં વિલંબ અપેક્ષા કરતાં ધીમી વૃદ્ધિ અને રૂૂપિયાના મૂલ્યમાં અપેક્ષા કરતાં વધુ ઝડપી વૃદ્ધિ દર્શાવે છે.

IMF ના 2025ના અંદાજ મુજબ, FY28 માં ભારતનો GDP ફક્ત 4.96 ટ્રિલિયન રહેશે, જે આ વર્ષની શરૂૂઆતમાં 5.15 ટ્રિલિયનથી ઓછો છે અને 2023 માટે 5.96 ટ્રિલિયનના અંદાજ કરતાં નોંધપાત્ર રીતે ઓછો છે.
IMF એ જણાવ્યું હતું કે ડોલર આધારિત GDP આગાહીમાં ઘટાડો થવાનું મુખ્ય કારણ રૂૂપિયાનું અવમૂલ્યન છે. IMF એ નાણાકીય વર્ષ 2025 માટે તેના વિનિમય દર આગાહીને ₹82.5 પ્રતિ ડોલરથી સુધારીને ₹84.6 પ્રતિ ડોલર કરી છે. નાણાકીય વર્ષ 2026 અને ₹2027 માટે, તે હવે વધુ નબળા પડીને અનુક્રમે ₹87 અને ₹87.7 થવાનો અંદાજ છે. 21 નવેમ્બરના રોજ, રૂૂપિયો પ્રતિ ડોલર ₹89.49 ના રેકોર્ડ નીચા સ્તરે પહોંચ્યો.

આ ફેરફારને કારણે IMF એ ભારતના વિનિમય દર શાસનને સ્થિરથી ક્રોલ-જેવામાં વર્ગીકૃત કર્યું છે, જે ચલણની હિલચાલમાં ઓછી પારદર્શિતા દર્શાવે છે. IMF એ નોમિનલ GDP ગ્રોથ અંદાજ પણ ઘટાડ્યો છે.
IMF હવે FY26 માં 8.5% વૃદ્ધિની અપેક્ષા રાખે છે, જે 2024 માટેના 11% અંદાજથી નીચે છે. ડોલરની દ્રષ્ટિએ, આ FY26 માં 5.5% અને FY27 માં 9.2% ની નબળી વૃદ્ધિ સૂચવે છે, કારણ કે વિનિમય દર ધારણાઓ વાસ્તવિક વિસ્તરણને નબળી પાડી રહી છે.

આ આંચકો છતાં, IMF માને છે કે મજબૂત સ્થાનિક માંગ અને સુધારેલા માળખાગત સુવિધાઓને કારણે ભારત સૌથી ઝડપથી વિકસતા મુખ્ય અર્થતંત્રોમાંનું એક છે. અહેવાલ સૂચવે છે કે જો મુખ્ય વેપાર કરારોને અંતિમ સ્વરૂૂપ આપવામાં આવે અને સુધારાઓની ગતિ ચાલુ રહે, તો ભારતનું ભવિષ્ય સુધરી શકે છે.
ભારતે કેટલીક ધારણાઓને નકારી કાઢી છે, ખાસ કરીને એવી અપેક્ષા કે ભારતીય નિકાસ પર 50% યુએસ ટેરિફ ચાલુ રહેશે, મનીક્ધટ્રોલ રિપોર્ટમાં IMF ના દૃષ્ટિકોણને અતિશય રૂૂઢિચુસ્ત ગણાવવામાં આવ્યો છે.