આજે રાત 16 કલાકની અને દિવસ 8 કલાકનો

વર્ષમાં બે દિવસ એવા હોય છે જ્યારે સૂર્યપ્રકાશ પૃથ્વી પર સૌથી ટૂંકા અને લાંબા સમય સુધી પડે છે. ખગોળશાસ્ત્રની ભાષામાં તેને અયનકાળ કહે છે. અયન બે પ્રકારના હોય છે, પ્રથમ શિયાળુ અયન અને બીજું ઉનાળુ અયન. આજે એટલે કે 21મી ડિસેમ્બર શિયાળુ અયન છે.
આજની રાત સૌથી લાંબી એટલે કે 16 કલાક અને દિવસ આખા વર્ષમાં સૌથી ટૂંકો એટલે કે માત્ર 8 કલાક એટલે કે આવતીકાલે થવા જઈ રહ્યો છે. શિયાળાની મોસમ સત્તાવાર રીતે આ દિવસથી શરૂૂ થાય છે. ઉનાળુ અયનકાળ 21 જૂને આવે છે. તેનાથી વિપરીત દક્ષિણ ગોળાર્ધમાં શિયાળુ અયન 21 જૂને થાય છે અને ઉનાળુ અયન 21 ડિસેમ્બરે થાય છે.
આજે એટલે કે 21 દિવસ પૃથ્વી સૂર્યથી ખૂબ જ અંતરે હશે. તે જાણીતું છે કે પૃથ્વી તેની ધરી પર 23.5 ડિગ્રીથી નમેલી છે, જેના કારણે વિશ્વભરમાં વિવિધ સ્થળોએ દિવસ અને રાત વચ્ચે ઘણો તફાવત છે. પૃથ્વી સૂર્યથી વધુ અંતરે હોવાને કારણે અંતર તેના ધ્રુવોમાં પણ વધારો થાય છે.આ કારણે સૂર્યપ્રકાશ પૃથ્વી પર ઉત્તર ગોળાર્ધમાં ખૂબ ઓછા સમય માટે અને દક્ષિણ ગોળાર્ધમાં લાંબા સમય સુધી પડે છે. આ કારણે ઉત્તર ગોળાર્ધમાં રાત લાંબી અને દિવસો ટૂંકા થાય છે. તજ્ઞહતશિંભય શબ્દ લેટિન સોલ (સૂર્ય) અને સિસ્ટર પરથી આવ્યો છે. અયનકાળ દરમિયાન, પૃથ્વીના બંને ધ્રુવો સૂર્યથી દૂર ખસી જાય છે જ્યારે સૂર્ય સ્થિર રહે છે. ઉનાળામાં દક્ષિણ ગોળાર્ધના ધ્રુવો અને શિયાળામાં ઉત્તરીય ગોળાર્ધના ધ્રુવો.

શા માટે મોટા અને નાના દિવસ અને રાત?

પૃથ્વીના ઉત્તરીય ગોળાર્ધમાં શિયાળાની ઋતુ દરમિયાન, ઉત્તર ધ્રુવ સૂર્યથી દૂર ખસી જાય છે જ્યારે દક્ષિણ ધ્રુવ નજીક આવે છે. તેથી, ઉત્તરીય ગોળાર્ધમાં દિવસ ટૂંકો અને રાત લાંબી હોય છે, જ્યારે તેનાથી વિપરીત, દક્ષિણ ગોળાર્ધમાં દિવસ લાંબો અને રાત ટૂંકી હોય છે. ઓસ્ટ્રેલિયા, દક્ષિણ આફ્રિકા, દક્ષિણ અમેરિકા જેવા દક્ષિણ ગોળાર્ધના દેશોમાં ઉનાળો શરૂ થશે.