ભાદર નદીનું પ્રદૂષણ તાત્કાલિક અટકાવવા NGTનો આદેશ
ભૂગર્ભ ગટર નેટવર્ક ઝડપથી પૂર્ણ કરવા અને ઔદ્યોગિક પ્રવાહી નદીમાં ન ભળે તે જોવા તાકીદ
નેશનલ ગ્રીન ટ્રિબ્યુનલ (NGT) એ રાજ્યના સંબંધિત અધિકારીઓને ભાદર નદીમાં, ખાસ કરીને જેતપુર-નવાગઢ વિસ્તારમાં ફેલાતા પ્રદૂષણ પર તાત્કાલિક નિયંત્રણ મેળવવા અને તેને અટકાવવા માટે સખત નિર્દેશ આપ્યો છે.
ભૂતકાળમાં, આ વિસ્તારમાં શુદ્ધ ન કરાયેલું સુએજ અને ઔદ્યોગિક પ્રવાહી નદીના પાણીને દૂષિત કરતું હોવાનું માલુમ પડ્યું હતું. જસ્ટિસ પ્રકાશ શ્રીવાસ્તવ અને ડો. એ. સેન્થિલ વેલની એનજીટીની મુખ્ય ખંડપીઠે આ આદેશ 2018માં રામદેવભાઈ સંજવા દ્વારા દાખલ કરવામાં આવેલી જાહેર હિતની અરજી (PIL) ને ગુજરાત હાઈકોર્ટમાંથી એનજીટીમાં ટ્રાન્સફર કર્યા બાદ આપ્યો હતો.
કેસની કાર્યવાહી દરમિયાન, સંયુક્ત સમિતિના નિરીક્ષણમાં આઘાતજનક વિગતો સામે આવી હતી. તેમાં બહાર આવ્યું કે જે વિસ્તારો જેતપુર-નવાગઢની ભૂગર્ભ ગટર વ્યવસ્થા સાથે જોડાયેલા નથી, તેનું ઘરેલું ગંદુ પાણી સીધું જ નદી તરફ જતા નાળાઓમાં વહી રહ્યું છે. જોકે, તાજેતરમાં થયેલા નિરીક્ષણમાં રાહતરૂૂપ વિગત એ પણ મળી કે જેતપુરના ડાઇંગ અને પ્રિન્ટિંગ ઉદ્યોગોમાંથી ઔદ્યોગિક કચરો હાલમાં નદીમાં પ્રવેશી રહ્યો નથી, જે સંકેત આપે છે કે વર્તમાન પ્રદૂષણનો મુખ્ય સ્ત્રોત ગેરકાયદેસર ઘરેલું ગંદા પાણીનો નિકાલ છે. નિરીક્ષણ મુજબ, જેતપુરનું 70% ડ્રેનેજ નેટવર્ક ભૂગર્ભમાં છે, જ્યારે બાકીનું 30% કામ ચાલી રહ્યું છે અને તે ડિસેમ્બર 2026 સુધીમાં પૂર્ણ થવાની સમયમર્યાદા આપવામાં આવેલી છે.
આ ગંભીરતાને ધ્યાનમાં રાખીને, ટ્રિબ્યુનલે પાલિકાને 2024ના સોગંદનામામાં જણાવેલ સમયરેખા મુજબ બાકી રહેલું ભૂગર્ભ ગટર નેટવર્ક ઝડપથી પૂર્ણ કરવા અને તમામ ઘરોને ગટર વ્યવસ્થા સાથે સંપૂર્ણ જોડાણ મળે તેની ખાતરી કરવા માટે સખત સૂચના આપી છે. વધુમાં, નાગરિક સંસ્થાએ એ પણ સુનિશ્ચિત કરવું પડશે કે કોઈપણ પ્રકારનું શુદ્ધ ન કરાયેલું ગંદુ પાણી અથવા ઔદ્યોગિક પ્રવાહી ભાદર નદી તરફ દોરી જતી સ્ટોર્મ વોટર ડ્રેઇનમાં પ્રવેશ ન કરે.
એનજીટીએ પાણીના સ્રોતની આસપાસ બફર અથવા ગ્રીન ઝોન જાળવવા અંગેના સુપ્રીમ કોર્ટના દિશાનિર્દેશોનું કડક પાલન કરવા માટે પણ આદેશ આપ્યો છે.
ગુજરાત પ્રદૂષણ નિયંત્રણ બોર્ડ (GPCB) ને જેડીપીએ અને ભાટ ગામ ખાતેના બંને સામાન્ય પ્રદૂષણ શુદ્ધિકરણ પ્લાન્ટ (CETPs) ને તેમના નિયમોનું સખતપણે પાલન કરાવવા અને ભાદર નદી અથવા કોઈપણ ડ્રેઇનમાં પ્રદૂષિત પ્રવાહી છોડતા અટકાવવા માટેની જવાબદારી સોંપવામાં આવી છે. બોર્ડે એ પણ ખાતરી કરવી પડશે કે કોઈ પણ ઉદ્યોગ, સુએજ ટ્રીટમેન્ટ પ્લાન્ટ, અથવા CETP જરૂૂરી સંમતિ વિના કાર્યરત ન હોય અથવા નદીને પ્રદૂષિત કરવામાં મદદ ન કરે.
