'પાઇલટને દોષિત ઠેરવવો દુર્ભાગ્યપૂર્ણ...' અમદાવાદ વિમાન દુર્ઘટના પર સુપ્રીમ કોર્ટની ટીપ્પણી

૧૨ જૂનના રોજ લંડન જતું એર ઇન્ડિયાનું વિમાન અમદાવાદમાં ક્રેશ થયું હતું. આ દુર્ઘટનામાં એક સિવાય બધા મુસાફરોના મોત થયા. ત્યારબાદ, સુપ્રીમ કોર્ટે અમદાવાદ એર ઇન્ડિયા વિમાન દુર્ઘટના અંગે દાખલ કરાયેલી અરજી પર સુનાવણી કરી. અરજદારના વકીલ પ્રશાંત ભૂષણે જણાવ્યું હતું કે આ એક તાત્કાલિક અરજી છે, કારણ કે આ અકસ્માતમાં ઘણા લોકો મૃત્યુ પામ્યા હતા.

ન્યાયાધીશ સૂર્યકાંત અને એન.કે. સિંહની બેન્ચે એરક્રાફ્ટ અકસ્માત તપાસ બ્યુરોના ડિરેક્ટર જનરલ અને નાગરિક ઉડ્ડયનના ડિરેક્ટર જનરલને નોટિસ જારી કરી હતી. કોર્ટે જણાવ્યું હતું કે અકસ્માત માટે પાઇલટની ભૂલને જવાબદાર ઠેરવવાનો પ્રારંભિક તપાસ અહેવાલ દુર્ભાગ્યપૂર્ણ હતો. ન્યાયાધીશ સૂર્યકાંતે જણાવ્યું હતું કે નિષ્પક્ષ તપાસના દૃષ્ટિકોણથી આ સમજી શકાય તેવું છે, પરંતુ અરજીમાં આટલી બધી વિગતો જાહેર કરવાની માંગ કેમ કરવામાં આવી રહી છે? ભૂષણે જણાવ્યું હતું કે FDR દરેક ભૂલ અથવા સમસ્યાને રેકોર્ડ કરે છે જે થઈ શકે છે. ન્યાયાધીશ કાંતે જણાવ્યું હતું કે આ સમયે તેને જાહેર કરવું અયોગ્ય છે.

કોર્ટે શું કહ્યું?

કોર્ટે ભારતમાં ઉડ્ડયન સલામતી પર કામ કરતી સેફ્ટી મેટર્સ ફાઉન્ડેશન નામની NGO દ્વારા દાખલ કરાયેલ જાહેર હિતની અરજી (PIL) પર નોટિસ જારી કરી હતી. જોકે, કોર્ટે NGOની માંગણી સામે વાંધો ઉઠાવ્યો હતો કે અકસ્માત સંબંધિત સમગ્ર તપાસ સામગ્રી, જેમાં રેકોર્ડ કરેલા ફોલ્ટ સંદેશાઓ અને ટેકનિકલ સલાહનો સમાવેશ થાય છે, જાહેર કરવામાં આવે.

ન્યાયાધીશ સૂર્યકાન્તે કહ્યું કે માહિતી ટુકડાઓમાં લીક કરવાને બદલે, નિયમિત તપાસ તેના તાર્કિક નિષ્કર્ષ પર પહોંચે ત્યાં સુધી ગુપ્તતા રાખવી જોઈએ. સુપ્રીમ કોર્ટે ગુજરાત વિમાન દુર્ઘટના કેસમાં DGCA અને અન્ય પક્ષોને નોટિસ જારી કરી.

ન્યાયાધીશ સૂર્યકાન્તે કહ્યું, "ધારો કે કાલે એવું જાહેર કરવામાં આવે કે પાઇલટ A જવાબદાર છે? પાઇલટના પરિવારને ચોક્કસપણે નુકસાન થશે. તેથી, કોર્ટે સરકાર પાસેથી ફક્ત મર્યાદિત મુદ્દા પર જવાબો માંગ્યા હતા કે તપાસ યોગ્ય દિશામાં અને નિષ્પક્ષ રીતે હાથ ધરવામાં આવી રહી છે કે નહીં. તપાસ સ્વતંત્ર, નિષ્પક્ષ અને ઝડપી રીતે હાથ ધરવામાં આવે તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે પ્રતિવાદીઓને નોટિસ જારી કરવી જોઈએ."

અરજદારે શું કહ્યું?

AAIB એ ફક્ત પસંદગીયુક્ત માહિતી ધરાવતો તેનો પ્રારંભિક અહેવાલ જારી કર્યો છે અને ઘણા મહત્વપૂર્ણ તથ્યોને છોડી દીધા છે. આનાથી લોકો એવું માનશે કે અકસ્માત ફક્ત પાઇલટની ભૂલને કારણે થયો હતો. એવું પણ શક્ય છે કે આ અકસ્માત બોઇંગ 787-8 ડ્રીમલાઇનર વિમાનમાં ઉત્પાદન ખામી અથવા જરૂરી નિરીક્ષણના અભાવને કારણે થયો હોય. જો તપાસને ઉતાવળમાં માનવીય ભૂલ પર દોષી ઠેરવવામાં આવે, તો સમગ્ર તપાસની વિશ્વસનીયતા પર પ્રશ્ન ઉઠાવવામાં આવશે. અરજીમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે તપાસમાં એકમાત્ર બચી ગયેલા મુસાફરની જુબાનીનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો ન હતો. વધુમાં, પાંચ સભ્યોની તપાસ ટીમમાંથી ત્રણ DGCA (એર સેફ્ટી, વેસ્ટર્ન રિજન) ના છે. આનાથી હિતોનો સીધો સંઘર્ષ થાય છે, કારણ કે તપાસમાં DGCA ની જવાબદારી અને બેદરકારીની પણ તપાસ થવી જોઈએ.

કોર્ટમાં રજૂ કરાયેલી દલીલો
NGO વકીલ પ્રશાંત ભૂષણે જણાવ્યું હતું કે, "અકસ્માતને 100 થી વધુ દિવસ વીતી ગયા છે, પરંતુ ફક્ત પ્રારંભિક અહેવાલ જ બહાર પાડવામાં આવ્યો છે. તે ન તો કારણો સ્પષ્ટ રીતે સમજાવે છે અને ન તો ભવિષ્યની સાવચેતીઓની રૂપરેખા આપે છે. પરિણામે, બોઇંગ વિમાનમાં મુસાફરી કરતા મુસાફરો હજુ પણ જોખમમાં છે."